თეიმურაზ გვანცელაძე

დაბადების ადგილი: სოფელი მუხიანი, წყალტუბოს რაიონი.  

დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტის კავკასიური ენების განყოფილება 1974 წელს; საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ენათმეცნიერების ინსტიტუტის ასპირანტურა 1978 წელს.

1974 წლიდან ეწევა სამეცნიერო-პედაგოგიურ მოღვაწეობას: 1974-1975წწ. მცხეთის რაიონის ქსნის საღამოს საშუალო სკოლის მასწავლებელი; 1975-1977წწ. საქართველოს რესპუბლიკის მეცნიერებათა აკადემიის ა. ჩიქობავას სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტის თარგმნითი ლექსიკონების განყოფილების მუშაკი; 1977-2009წწ. ამავე ინსტიტუტის მთის იბერიულ-კავკასიურ ენათა განყოფილებაში უმცროს, უფროს და წამყვან მეცნიერ თანამშრომლი; 1990-1991წწ. საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრი: საარჩევნო ბლოკი: "მრგვალი მაგიდა-თავისუფალი საქართველო, ჰუმაიტარულ და სოციალურ საკითხთა კომისიის წევრი; ხელი აქვს მოწერილი საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტზე (1991 წლის 9 აპრილი); 2006-2009წწ. იყო ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის კავკასიოლოგიის სასწავლო-სამეცნიერო ინსტიტუტის სრული პროფესორი; 2010 წელს დაინიშნა საპატრიარქოს წმიდა ანდრიას სახელობის ქართული უნივერსიტეტის პრორექტორად, შემდეგ კი რექტორად; 2008 წლიდან არის სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აფხაზური ენისა და კულტურის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორი (დაარსებულია მისი ინიციატივით); 2014 წლიდან არის საპატრიარქოს წმიდა ანდრიას სახელობის ქართული უნივერსიტეტის ქართველოლოგიის ცენტრის მკვლევარი; მეცნიერულ მუშაობას ეწევა ლინგვისტურ კავკასიოლოგიაში (იკვლევს აფხაზურ და აბაზურ ენებს), ქართველოლოგიასა და თეორიულ ენათმეცნიერებაში; სხვადასხვა უმაღლეს სასწავლებელში წლების მანძილზე კითხულობს სალექციო კურსებს კავკასიოლოგიურ, ქართველოლოგიურ და ზოგადენათმეცნიერულ დისციპლინებში; მისი ხელმძღვანელობით დაცულია 2 საკანდიდატო და 3 სადოქტორო დისერტაცია; გამოქვეყნებული აქვს 314 სამეცნიერო ნაშრომი, მათ შორის 23 წიგნად. ფილოლოგიის მეცნიერებათა კანდიდატი (1982), დოქტორი (1997), პროფესორი(2000). არის ქართულ -აფხაზური ონლაინ-ლექსიკონის ავტორი (ice.ge).

წყარო: საქართველოს პარლამენტის ვებგვერდი: parliament.ge; საქართველოს პარლამენტის წევრები 1990-2015/კობა ამირხანაშვილი.- თბ.-2015.-გვ. 117

• აფხაზეთის მეცნიერებათა აკადემია, აკადემიკოსი (2000-)
• იბერიულ-კავკასიური საერთაშორისო სამეცნიერო ცენტრის გამგეობა, თავმჯდომარე (2004-)
• საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭო, წევრი (1990-1991)
• ქართველთა დედაენის საერთაშორისო ფონდის სამეცნიერო საბჭო, წევრი (2015-)

• 2013 - გიორგი შერვაშიძის სახელობის სახელმწიფო პრემია

• აფხაზური ენის პირველი ლექსიკონი : ვლადიმერ რომანოვი აბაზური ლექსიკონი = Первый словарь абхазского языка : Владимир Павлович Романов Словарь абазинской (წინასიტყ. ავტორი). - თბილისი, ნეკერი, 2014. - 156გვ.. - ISBN: 978-9941-457-06-7
• ქართულ-აფხაზური ლექსიკონი : 4200-მდე სიტყვა (ავტორი). - თბილისი, ინტელექტი, 2012. - 260გვ.. - ISBN: 978-9941-439-55-1
• Basic Aspects of Identity of the Abkhazians Living in Ajaria (თანაავტორი). - Tbilisi, Universal, 2011. - 94p.
• Основные аспекты идентности абхазов, живущих в Аджарии (თანაავტორი). - Тбилиси, Универсали, 2011. - 109с.. - ISBN: 978-9941-17-399-8
• აფხაზური ენა : სტრუქტურა, ისტორია, ფუნქციონირება : მონოგრაფია (ავტორი). - თბილისი, უნივერსალი, 2011. - 560გვ.. - ISBN: 978-9941-17-423-0
• Лингвистические основы этнической истории Абхазии : Основные проблемы (ავტორი). - Тбилиси, Артануджи, 2009. - 122с.. - ISBN: 978-99940-55-65-4
• ენისა და დიალექტის საკითხი ქართველოლოგიაში = Language and dialect question in Kartvelology (ავტორი). - თბილისი, უნივერსალი, 2006. - 163გვ.. - ISBN: 99940-61-73-9
• აფხაზური და ქართული ენების შემსწავლელთათვის (ავტორი) // ტ. 2 : ქართული ენის გრამატიკული მიმოხილვა ; ქართულ-აფხაზური ლექსიკონი. - თბილისი, ინტელექტი, 2003. - 252გვ.. - ISBN: 99940-22-84-9
• აფხაზური და ქართული ენების შემსწავლელთათვის (ავტორი) // ტ. 1 : აფხაზური ენის გრამატიკული მიმოხილვა ; აფხაზურ-ქართული ლექსიკონი. - თბილისი, ინტელექტი, 2003. - 240გვ.. - ISBN: 99940-22-90-3
• მცირე აფხაზურ-ქართული ლექსიკონი : კავკასიოლოგია, ლექსიკოლოგია (ავტორი). - თბილისი, თსუ, 2000. - 172გვ.. - ISBN: 99928-77-93-6
• ალ. ჭავჭავაძე, თხზულებანი სიმფონია - ლექსიკონითურთ : ლიტ. ისტორია, ქართული ენა (შემდგენელი). - თბილისი, თსუ, 1996. - 319გვ.. - ISBN: 5-511-00702-1
• ნ. ბარათაშვილი, თხზულებანი სიმფონია - ლექსიკონითურთ : ლიტ. ისტორია, ქართული ენა (შემდგენელი). - თბილისი, თსუ, 1996. - 229გვ.. - ISBN: 5-511-00691-2
• ზმნის უარყოფით ფორმათა წარმოების ძირითადი პრინციპები აფხაზურსა და აბაზურ ენებში (ავტორი). - თბილისი, მეცნიერება, 1990. - 69გვ.