იოსებ მეგრელიძე

დაბადების ადგილი: სოფელი ხიდისთავი, ჩოხატაურის რაიონი.

დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტი 1931 წელს.

1926-1927 წწ. მუშაობს მასწავლებლად კახის 5 წლიანი ქალთა სკოლაში (აზერბაიჯანის სსრ, საინგილო); 1928-1931 წწ. სტუდენტოპის პერიოდში გურიასა და აჭარაში აგროვებდა ენათმეცნიერულ, ფოლკლორულ და ეთნოგრაფიულ მასალებს, რომლებიც საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმს ჩააბარა; 1931-1935 წწ. სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის ენისა და აზროვნების ინსტიტუტის (ლენინგრადი) ასპირანტია; 1932 წ. სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის ექსპედიციაში ფონოგრაფით ლილვაკებზე ჩაიწერა გურული ხალხური სიმღერები, რომლებიც დაცულია ამავე აკადემიის ფოლკლორულ და მეცნიერის პირად არქივში; ხელმძღვანელობდა დაღესტნის ენათმეცნიერული ექსპედიციის დიდოურ ჯგუფს (1933); აკად. ი. ორბელთან (თავმჯდომარე) ერთად დააარსა კავკასიისმცოდნეობის ასოციაცია (1934); იყო ამავე ასოციაციის თავმჯდომარის მოადგილე; 1935 წ. 28 ივლისს ლენინგრადში დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე: "Мегрельский и лазский слои в гурийском"; 1935-1939 წწ. სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის ენისა და აზროვნების ინსტიტუტის უმცროსი და შემდეგ უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელია; 1936-1937 წწ. რუსთაველის პირველი იუბილეს მდივანია (თავმჯდომარე ალ. სვანიძე) საბჭოთა კავშირის მასშტაბით. განახორციელა საიუბილეო გამოცემები და ესწრებოდა საიუბილეო საღამოებს საბჭოთა კავშირის სხვადასხვა რესპუბლიკებში; 1938 წ. მიენიჭა სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის პრემია წიგნისთვის "Пособие для авторов и наборщиков восточных шрифтов". - М.-Л.: Изд-во. АН СССР, 1938. - 32 с. Соавтор : Ю. Н. Марр; დიდოეთის ენათმეცნიერულ-ფოლკლორულ ექსპედიციაში აღმოაჩინა ძვ. წ. II-I ათასწლეულის ბრინჯაოს 52 ნივთი და გადასცა გორის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმს (1939); 1939-1942 წწ. ა. ს. პუშკინის სახელობის თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის დოცენტია. ამავე ინსტიტუტში ხელმძღვანელობს ქართულ, სომხურ, აზერბაიჯანულ ენების კათედრას. მუშაობდა ამავე ინსტიტუტის ენისა და ლიტერატურის კაბინეტის ხელმძღვანელად; შეთავსებით მუშაობდა გორის, სტალინირისა და სოხუმის პედაგოგიური ინსტიტუტების დოცენტად; 1940 წ. მიენიჭა დოცენტის წოდება; 1942-1947 წწ. ე.წ. თავისუფალი გადასახლებით იმყოფება ყაზახეთში, სადაც მუშაობს კოკჩეტავის ოლქის ჩკალოვოს რაიონის განათლების განყოფილების ინსპექტორად და საშუალო სკოლის რუსული ენისა და ლიტერატურის, სსრ კავშირის ისტორიის, გეოგრაფიისა და კონსტიტუციის მასწავლებლად; 1947 წ. ბრუნდება თბილისში და აგრძელებს პედაგოგიურ მოღვაწეობას; 1947-1959 წწ. ენათმეცნიერებისა და ლიტერატურის დარგში კითხულობს ლექციებს გორის, ცხინვალის, თბილისის პუშკინის სახ. პედაგოგიურ და თეატრალურ ინსტიტუტებში, ქართულ და რუსულ კათედრებზე; 1959-1987 წწ. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის შოთა რუსთაველის სახელობის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის რუსთველოლოგიის განყოფილების უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელია; 1960-1967 წწ. იყო ამავე ინსტიტუტის რუსთველოლოგიის განყოფილების სამეცნიერო სერიის "რუსთველოლოგიურ ძიებათა" სწავლული მდივანი; 1961 წ. 7 ივლისს მოსკოვში დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია "რუსთაველი და ფოლკლორი"; 1966 წ. მიენიჭა პროფესორის წოდება; 1969 წ. 15 აპრილს დაჯილდოვდა საქართველოს სსრ უმაღლესი და სპეციალური განათლების სამინისტროს საპატიო სიგელით, დაბადების 60 წლისთავის გამო და უმაღლეს სასწავლებლებში ნაყოფიერი და უმწიკვლო მოღვაწეობისთვის; 1977 წ. 22 ოქტომბერს სოფ. ქვენობანში ი. მეგრელიძის ინიციატივით გაიხსნა მოსე გოგიბერიძის სახლ-მუზეუმი; 1978 წ. მარტ-აპრილში სსრკ მწერალთა კავშირის მოსკოვის მ. გორკის სახ. ლიტერატურის ინსტიტუტში კითხულობდა ლექციებს ქართული და კავკასიური ფოლკლორის საკითხებზე და მთარგმნელობითი კათედრის ასპირანტებს კონსულტაციებს უწევდა მთარგმნელობით საკითხებთან დაკავშირებით; 1979 წლის 28 მაისს დაბადებიდან 70 წლისთავთან დაკავშირებით დაჯილდოვდა საქართველოს უმაღლესი და საშუალო სპეციალური განათლების სამინისტროს საპატიო სიგელით, სტუდენტ-ახალგაზრდობის აღზრდის საქმეში თვალსაჩინო დამსახურებისთვის; 1979 წლის 6 დეკემბერს დაჯილდოვდა საქართველოს უმაღლესი და საშუალო სპეციალური განათლების სამინისტროს საპატიო სიგელით ნაყოფიერი და ხანგრძლივი სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობისთვის; მისი ინიციატივით ჩოხატაურში გაიხსნა ნიკო მარის სახლმუზეუმი და უსასყიდლოდ გადასცა მეცნიერის მემორიალური ნივთები (1985); 1987 წ. გარდაცვალებამდე რჩება ინსტიტუტის კონსულტანტად, სამეცნიერო საბჭოსა და საკვალიფიკაციო საბჭოს წევრად; 1989 წ. 26 ოქტომბრის აჭარის ასსრ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის ბრძანებულებით დაჯილდოვდა საპატიო სიგელით აჭარის დიალექტოლოგიური, ფოლკლორულ-ეთნოგრაფიული, ისტორიულ სიძველეთა მეცნიერულ კვლევაში და მეცნიერული კადრების მომზადებაში დამსახურებისთვის; 1990 წ. 31 აგვისტოს საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის ბრძანებულებით, დაჯილდოვდა საპატიო სიგელით სამეცნიერო-პედაგოგიურ სარბიელზე ხანგრძლივი ნაყოფიერი მუშაობისთვის; 1992 წ. 23-25 ივნისს, მაიკოპში ჩატარებულ ევროპის VI კავკასიოლოგთა საზოგადოების კოლოქვიუმმა ი. მეგრელიძე აღიარა კავკასიოლოგიის პატრიარქად; ი. მეგრელიძე შევიდა ამერიკის ბიოგრაფიის ინსტიტუტის მიერ გამოცემულ მსოფლიო 500 მეცნიერთა სიაში (1999). 1999 წლის 20 ოქტომბერს საცხოვრებელ სახლთან გაიხსნა ი. მეგრელიძის მემორიალური დაფა. ცნობილი ხელოვნებათმცოდნის ნინო შვანგირაძის მეუღლე.

წყარო: იოსებ მეგრელიძე (1909-1996) = Ioseb Megrelidze (1909-1996) : ბიობიბლიოგრაფია / ივანე ჯავახიშვილის სახ. თბილისის სახელმწ. უნ-ტი, ეროვნული სამეცნიერო ბიბლიოთეკა; შემდგენელი: ია დუდუჩავა, გუბაზ მეგრელიძე.-თბ.,2017.-გვ.33-37 (dspace.gela.org.ge); ბოლშევიზმი და ქართული ლიტერატურა: bolshevizmi2.blogspot.com

• 1995 - ვაჟა-ფშაველას სახელობის პრემია
  ლიტერატურათმცოდნეობის დარგში შეტანილი მნიშვნელოვანი წვლილისთვის
• 1993 - იაკობ გოგებაშვილის სახელობის პრემია
  იაკობ გოგებაშვილი და ახალი ქართული ენა : სახელმძღვანელოები, გრამატიკის საკითხები / იოსებ მეგრელიძე.-თბილისი : განათლება, 1988.-234გვ.
• 1983 - შრომის ვეტერანის მედალი
• 1982 - ჩოხატაურის რაიონის საპატიო მოქალაქე
  ქვეყნის ეკონომიკისა და კულტურის შემდგომი აღმავლობის საქმეში აქტიური მონაწილეობისთვის
• 1981 - ივანე ჯავახიშვილის სახელობის მედალი
  ქართულ ფილოლოგიურ და ისტორიულ მეცნიერებაში შეტანილი მნიშვნელოვანი წვლილისთვის, ფილოლოგთა ახალგაზრდა კადრების აღზრდაში დამსახურებისთვის
• 1980 - საქართველოს მეცნიერებათა დამსახურებული მოღვაწე
  ხანგრძლივი, ნაყოფიერი სამეცნიერო და პედაგოგიური მოღვაწეობისა და სამეცნიერო კადრების მომზადებაში დამსახურებისთვის

• ექვთიმე თაყაიშვილი : ცხოვრება და მოღვაწეობა (Author). - თბილისი, მეცნიერება, 1989. - 400-401გვ.
• იაკობ გოგებაშვილი და ახალი ქართული ენა : სახელმძღვანელოები, გრამატიკის საკითხები (Author). - თბილისი, განათლება, 1988. - 234გვ.
• ჭოლა ლომთათიძე : საარქივო მასალები, მოგონებები, ნარკვევები, პირადი წერილები. დაბადების 100 წლისთავი (Author). - ბათუმი, საბჭ. აჭარა, 1979. - 132გვ.