გრიგოლი

VIII საუკუნის 80–იან წლებში გააერთიანა კახეთი, კუხეთი და გარდაბანი და იწოდა კახთა მთავრად, ანუ ქორეპისკოპოსად; მისი მთავრობის პირველივე წლებში კახეთის სამთავროს ჩამოსცილდა ჰერეთი, რომელიც XI საუკუნის დასაწყისამდე დამოუკიდებელ პოლიტიკურ ერთეულად დარჩა; სამაგიეროდ კახეთის ერთეული სამთავროს საზღვრები გაფართოვდა დასავლეთის მიმართულებით; კახეთის ქორეპისკოპოსის სამფლობელოს ასეთი გაფართოება ეწინააღმდეგებოდა აშოტ I–ლი დიდი კურაპალატისა და აფხაზთა მეფის თეოდოს II–ის ინტერესებს; მათ შეერთებული ძალებით გაილაშქრეს კახეთის მთავრის წინააღმდეგ; კახეთის ქორეპისკოპოს ამ ბრძოლაში ეხმარებოდნენ მთიულები, წანარები და თბილისის ამირა ალი შუაბის ძე; ბრძოლა  მდინარე ქსანზე მოხდა დაახლოებით 791-818წწ. შორის; კახეთის მთავარი დამარცხდა და მის მიერ დაპყრობილი შიდა ქართლის გარკვეული ნაწილი ისევ აშოტ კურაპალატმა დაისაკუთრა; მიუხედავად ამისა გრიგოლის დროს კახეთის სამთავროს ტერიტორია მაინც ქსნის ხეობამდე ვრცელდებოდა. კახეთის მთავარი (787-827).

წყარო: საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.2. – თბ., 2012. – გვ.152