
	English Georgian

The Biographical Dictionary of Georgia covers biographies of people who belong to history of Georgia, who are linked with Georgia, lived in or beyond it.

The dictionary is supported by the National Parliamentary Library of Georgia.

The project aims at publishing the biographies of outstanding Georgians. We hope that whole Georgia will be involved in filling this unique dictionary.

Follow on Facebook

Suggest a Biography

Correction

დემეტრე II თავდადებული

Legal name:	დიმიტრი
Date of birth:	1259
Date of death:	12 March, 1289 (at 30 years)
Burial location:	სვეტიცხოვლის ტაძარი, მცხეთა
Category:	Royalty

Biography

საქართველოს მეფე 1270-1289, დავით VII-ისა და გვანცა დედოფლის ძე; მონღოლების მიერ გვანცას სიკვდილით დასჯის(დაახლოებით 1262) შემდეგ იზრდებოდა ტარსაიჭ ორბელის სახლში; ტახტის მემკვიდრე გახდა 1268 წლიდან, როცა უფროსი ძმა გიორგი გარდაიცვალა; 1270 წელს, დავით VII-ის გარდაცვალების შემდეგ, არსებული წესის თანახმად, მეფედ დასამტკიცებლად ყაენთან წაიყვანეს ილხანთა სახელმწიფოში, ყაენმა აბაღამ დემეტრე II საქართველოს მეფედ დაამტკიცა და მეურვე-მეთვალყურედ დაუნიშნა ყაენების სამსახურში დაწინაურებული მედროვე სადუნ მანკაბერდელი, რომელიც აბაღას ვილის თანახმად, დემეტრე II-მ ათაბაგად დანიშნა; მცირეწლოვანი დემეტრეს მეფობაში ქვეყნის ფაქტობრივი გამგებელი სადუნი იყო; როგორც ილხანთა ვასალი, დემეტრე II საქართველოს ლაშქრით მონღოლთა ყველა ლაშქრობაში მონაწილეობდა; 1277-1280წწ. და 1281 წელს აბაღას მიერ ეგვიპტის სულთნის წინააღმდეგ მოწყობილ ლაშქრობაში რამდენიმე ათასი ქართველი მეომარი დაიღუპა; ორ უკანასკნელ ლაშქრობაში საქართველოს ლაშქარს დემეტრე II მეთაურობდა; დემეტრე II-ის დროს ქვეყანა კიდევ უფრო დაქვეითდა ეკონომიურად, გაიზარდა მონღოლური გადასახადები, მომრავლდნენ მათხოვარ-დავრდომილები და ქვრივ-ობლები, შეთხელდა მწარმოებელი მოსახლეობა, გამწვავდა აგრარული ურთიერთობა და ამ ნიადაგზე - კლასობრივი და შინაკლასობრივი ბრძოლა; განსაკუთრებით აოხრებული იყო კახეთი და ჰერეთი; საერთო გაჭირვებას ზედ დაერთო მიწისძვრა, რომელიც მთელი თვე გაგრძელდა; მოსახლეობაში, განსაკუთრებით ფეოდალურ ზედაფენებში, ფეხს იკიდებდა მონღოლური წეს-ჩვევები(მრავალცოლიანობა და სხვა); დემეტრე II-ის სახელმწიფოებრივი ღონისძიებანი(უკაცრიელი ადგილების ხელახლა დასახლება, ეკლესიისათვის უძრავი ქონების ჩამორთმევა და სხვ.) სასურველ შედეგებს ვერ იძლეოდა; დემეტრე II იძულებული იყო მონაწილეობა მიეღო ილხანთა სახელმწიფოში ატეხილ დინასტიურ ბრძოლებში; 1282 წელს საქართველოს ლაშქრით ხორასანში იბრძოდა აჰმად–ყაენის(1282-1284) მხარეზე აბაღას ძის არღუნის წინააღმდეგ; 1284 წლიდან ახალი ყაენის არღუნის(1284-1291) მხარეზე იყო; ყაენის პირველ ვაზირ ბუღასთან მეგობრობისა და მოყვრობის წყალობით(ბუღას შვილს ცოლად ჰყავდა დემეტრე II-ის ასული რუსუდანი) გაძლიერდა დემეტრე II-ის ავტორიტეტი და გავლენა საქართველოში; 1288 წელს გამომჟღავნდა არღუნის წინააღმდეგ შეთქმულება; მისი მეთაურობა ბუღას დააბრალეს; ბუღა და მისი ნათესავ-მეგობრები სიკვდილით დასაჯეს; დემეტრე II, როგორც ბუღას მეგობარი, ყაენმა დაიბარა; მეფემ დარბაზი(სამეფო საბჭო) მოიწვია, რომელმაც ურჩია ურდოში არ წასულიყო და მთებში გახიზნულიყო; დემეტრე II დარბაზს არ დაეთანხმა იმ მოტივით, რომ ურდოში წაუსვლელობას მონღოლების მიერ უბრალო ხალხის გაჟლეტა და ქვეყნის აოხრება მოჰყვებოდა; ურდოში დემეტრე II-მ სცადა თავის მართლება; რადგან შეთქმულებაში დემეტრე II-ის მონაწილეობის საბუთები არ იყო, ყაენს ვერ გადაეწყვიტა მისი სიკვდილით დასჯა; მეფის სიკვდილით დასჯაში გადამწყვეტი როლი ითამაშა სადუნ მანკაბერდელის ძემ ამირსპასალმა ხუტლუბუღამ, განაწყენებულმა იმით, რომ სადუნის გარდაცვალების(1281) შემდეგ მეფემ ათაბაგობა ტარსაიჭ ორბელს უწყალობა; 1289 წლის 12 მარტს მეფე დემეტრე II-ს ყაენის ბრძანებით თავი მოჰკვეთეს; თავდადებული მეფის ცხედარი კათოლიკოს-პატრიარქმა აბრაჰამმა და მოსე მღვდელმა მალულად გამოისყიდეს, თბილისელმა ვაჭრებმა კი საქართველოში ჩამოასვენეს; იგი დაკრძალულია მცხეთას, სვეტიცხოვლის ტაძარში; ქართულმა მართლმადიდებლურმა ეკლესიამ მეფე დემეტრე წმინდანად შერაცხა და ხსენების დღედ 12 მარტი დაადგინა.

წყარო: საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.2. – თბ., 2012. – გვ.374