რომანოზ ფანცხავა

დაბადების ადგილი: სოფელი ხომული, ახლანდელი წყალტუბოს რაიონი.

სწავლობდა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელში და თბილისის სასულიერო სემინარიაში; ნოვოროსიის უნივერსიტეტში(ოდესა) ისტორიულ-ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე თავისუფალ მსმენელად 1885 წლიდან.

1889 წელს დაბრუნდა სამშობლოში ჩაება საზოგადოებრივ-ჟურნალისტურ საქმიანობაში; მისი პირველი წერილი 1882 წელს დაიბეჭდა ქუთაისის გაზეთ "შრომაში"; 1888 წელს შემოდგომიდან მუშაობდა ყოველკვირეულ გაზეთ "თეატრში"; 1893-1998წწ. იყო გაზეთ "კვალის" კრიტიკის განყოფილების გამგე და აქვეყნებდა კრიტიკულ-პუბლიცისტურ ნაწერებს; შემდეგ თანამშრომლობდა აკაკი წერეთლის "კრებულში"; 1890 წელს იყო ქართული წიგნების მბეჭდავი ამხანაგობის დაარსების ერთ-ერთი მეთავე; 1891 წელს მუშაობა დაიწყო ე. წ. საფილოქსერო კომიტეტში, შემდეგ კი შავი ქვის მრეწველთა საბჭოში; 1909 წელს დაუბრუნდა ლიტერატურულ საქმიანობას, თანამშრომლობდა ქუთაისის პრესაში ("შინაური საქმეების", "განთიადის", "ცხოვრების", "თავისუფლების" რედაქციები). 1922-იდან თანამშრომლობდა საბჭოთა ჟურნალ-გაზეთებში; პუბლიცისტურ წერილებსა და კრიტიკულ მიმოხილვებში ფანცხავა საზოგადოებრივი-ლიტერატურული ცხოვრების აქტუალურ საკითხებს განიხილავდა დემოკრატიული-პროგრესული თვალთახედვით; მნიშვნელოვანია მისი კრიტიკული მიმოხილვანი იოსებ დავითაშვილის, მელანიას(ნიკოლოზ ნათიძის), ნიკოლოზ ბარათაშვილის, ავქსენტი ცაგარელის, დუტუ მეგრელის და სხვების შესახებ; აღსანიშნავია ფანცხავას წვლილი რუსთველოგიური კვლევის ისტორიაში; მას ეკუთვნის წერილები კ. მარქსისა და ფ. ენგელსის მოღვაწეობაზე, აგრეთვე ბ. ბელინსკისა და ლესინგის კრიტიკული აზროვნების მიმოხილვანი; აღსანიშნავია ფანცხავას წერილების სერია, რომელშიც იგი ახასიათებს თავისი დროის ქართველ მწერლებს(ე. გაბაშვილს, ნიკო ლომოურს, ვაჟა-ფშაველას, ია ეკალაძეს, მ. ყიფიანს, სტ. ჭრელაშვილს, გ. წერეთელს და სხვ.), აგრეთვე მემუარული ჩანაწერები - "ცხოვრების მოედანი" (ჟურნალებში "რევოლუციის მატიანე", "ქართული მწერლობა", გაზეთი "ლომისი").

წყარო: მამულიშვილთა სავანე. - თბ., 1994. - გვ.418