რომანოზ მელოდოსი

დაბადების ადგილი: ემესა, სირია.

რომანოზ მელოდოსის შესახებ ბიოგრაფიულ ცნობებს ვიღებთ ბასილი II-ის მენოლოგიონიდან, ამას გარდა, მასზე ცნობებს გვაწვდის ორი ძველი წყარო: სვიდას ლექსიკონში ის წოდებულია "რომანოზ მელოდოსად", ხოლო იერუსალიმის ბიბლიოთეკის X-XI საუკუნის ხელნაწერში დაცულ "რომანოზის ცხოვრებაში" დამატებით ნათქვამია, რომ მის კონტაკტიონთა უმრავლესობა, მისივე ხელით არის დაწერილი და ღვთისმშობლის ტაძარში ინახება; ამათ გარდა რომანოზის ცხოვრება აღწერილია სხვა ძეგლებშიც(Synaxarium Claromontanum, Menologium Sirmondianum, კონსტანტინოპოლის "აია სოფიას" ტიპიკონი); ამ წყაროებზე დაყრდნობით რომანოზი დაიბადა სირიის ებრაელ ოჯახში ემესაში(თანამედროვე ჰომსი) ან დამასკოში; ბეირუთში გადასვლის შემდეგ დიაკვნად აკურთხეს აღდგომის სახელობის ტაძარში; მოგვიანებით საცხოვრებლად გადადის კონსტანტინოპოლში იმპერატორ ანასტასის დროს; საფიქრალია, რომელი ანასტასი იგულისხმება აქ, ანასტასი I(491-518) თუ ანასტასი II(713-716); კარლ კრუმბახერი რამდენიმე წლის კვლევის შემდეგ რომანოზს VIII საუკუნეს მიაკუთვნებს; კონსტანტინოპოლში ცხოვრების დროს მსახურობდა აია სოფიას ტაძრის მნათედ; ცხოვრების ბოლო პერიოდი გაატარა მონასტერში, სადაც დაკრძალულია თავის მოწაფე წმინდა ანანიასთან ერთად; მეორე მოსაზრებით, რომანოზი ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა ანასტასი I-ის დროს; შესაბამისად, მას ჰიმნების წერა უნდა გაეგრძელებინა იმპერატორ იუსტინიანეს(527-565) იმპერატორობის დროსაც; ცნობილია, რომ იუსტინიანე თავად წერდა ჰიმნებს, ამდენად, რომანოზი გამოდის ორი დიდი ბიზანტიელი ჰიმნოგრაფის, ანასტასისა და კირიაკოსის თანამედროვე; დახვეწა და სრულჰყო ლიტურგიკული პოეზიის ჟანრი, რომელიც შემდგომ კონტაკტიონად(კონდაკად) იქნა წოდებული; ლიტურგიკული ტრადიცია რომანოზ მელოდოს მიაწერს "ათას ჰიმნს"; შემონახულია აგრეთვე რომანოზისეული და ფსევდო-რომანოზისეული 85 კონტაკტიონი; ვარაუდობენ, რომ მას ეკუთვნის ცნობილი "აკათისტო"; რომანოზ მელოდოსი ეკლესიამ წმინდანად აღიარა; ხსენება დაწესებული იყო 1 ოქტომბერს; ძველ ქართულ ხელნაწერ კრებულში ამასთან დაკავშირებით მოთავსებულია იოსებ ჰიმნოგრაფის გალობანი; მისი სიტყვით, რომანოზ მელოდოსი, ვისი სულიც ღვთისმშობელმა "სიბრძნითა ვრცელჰყო", მშვენიერად და ხმატკბილად გალობდა, იქმნა "ენა ცეცხლისა, მღაღადებელ საღმრთოთა გალობათა"; ქართველ ფილოლოგებს უცდიათ მისი ჰიმნების დედნისადმი მათივე ძველ ქართულ თარგმანთა მისადაგება და მათი პარალელური შესწავლაც; ტკბილმგალობელი, ბიზანტიელი საეკლესიო პოეტი, ჰიმნოგრაფი, მოიხსენიებენ, როგორც "რიტმული პოეზიის პინდარეს".

წყარო: ქართული მუსიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი. – თბ., 2015. – გვ. 404; http://ka.wikipedia.org/wiki/რომანოზ_მელოდოსი