ბესო კვირკველია

დაბადების ადგილი: დაბა ლანჩხუთი, ოზურგეთის მაზრა.

დაიბადა ღარიბი აზნაურის ოჯახში. წერა-კითხვა ოჯახში ისწავლა, შემდეგ კი სამრევლო სკოლაში მიაბარეს; სწავლა ქუთაისის რეალურ სასწავლებელში განაგრძო; 1904 წელს მან აქტიური მონაწილეობა მიიღო ქუთაისის მოსწავლეთა მიერ ჩატარებულ ომის საწინააღმდეგო დემონსტრაციაში, რისთვისაც ის სასწავლებლიდან გარიცხეს, მაგრამ ბიძის შუამდგომლობით კვლავ აღადგინეს; 1904 წელს იგი ბოლშევიკური პარტიის წევრი გახდა; 1906 წელს ბესარიონ კვირკველიამ რეალური სასწავლებელი დაამთავრა; 1907 წელს პეტერბურგში გაემგზავრა, სადაც ფსიქონევროლოგიურ ინსტიტუტში ჩაირიცხა, მაგრამ რევოლუციური საქმიანობის გამო, იქაურმა ადმინისტრაციამ აიძულა, ინსტიტუტი დაეტოვებინა; 1908 წელს პეტერბურგის უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე შევიდა და პარალელურად არალეგალური პარტიული საქმიანობა გააგრძელა; რამდენიმე წლის შემდეგ მან წარმატებით დაამთავრა უნივერსიტეტი;
1915 წელს ჯარში გაიწვიეს, სადაც საველე ჰოსპიტალში, სამეურნეო ნაწილის უფროსი გახლდათ, ამასთან, პარტიულ მუშაობასაც აგრძელებდა; 1917 წლის რევოლუციამ მას ტრაპიზონში მოუსწრო; იგი ბოლშევიკების ტრაპიზონის ორგანიზაციის კომიტეტის თავმჯდომარედ აირჩიეს; 1918 წლის დამდეგს, საბჭოთა მთავრობის გადაწყვეტილებით, რუსეთმა თავისი ჯარები ტრაპიზონიდან გაიწვია; ის აქტიურად მონაწილეობდა ჯარების ევაკუაციაში; ამის შემდეგ ქუთაისში ჩავიდა, საიდანაც აფხაზეთში მიავლინეს; აქ იგი დამოუკიდებელი საქართველოს წინააღმდეგ შეიარაღებულ გამოსვლებს მეთაურობდა, რასაც აქტიურად ეხმაურებოდა ვ. ი. ლენინი; ქართულმა მილიციამ და სახალხო გვარდიამ აფხაზეთში გამოსვლები ჩაახშო; მათი მეთაურები დააპატიმრეს და გადაასახლეს; მუშაობა მაიკოპში განაგრძო; მალე, დენიკინის შემოტევის გამო, წითელმა არმიამ მაიკოპი დატოვა; ქალაქის ევაკუაციას ბესო კვირკველია ხელმძღვანელობდა; 1918 წლის დეკემბერში, ვლადიკავკაზში, ჩრდილოეთ კავკასიის თავდაცვის საბჭო შეიქმნა და ის მის წევრად და ჯარების მომარაგების უფროსად დაინიშნა; 1918-1920წწ. რუსეთის სამოქალაქო ომში მონაწილეობდა, სადაც დაიჭრა და კონტუზია მიიღო; ამის შემდეგ ჩრდილოეთ კავკასიის საოლქო რევოლუციური კომიტეტის თავმჯდომარედ დაინიშნა, ხოლო 1920 წლის მაისში, სამხედრო-რევოლუციური საბჭოს ბრძანებით, იგი ცნობილი მე-11 არმიის სამხედრო-რევოლუციური საბჭოს წევრი გახდა; 1921 წლის თებერვალში მე-11 არმიას სხვა ცნობილ რევოლუციონერებთან ერთად, ბესო კვირკველიაც მოუძღოდა; იგი იყო ე. წ. "შულავერის მთავრობისა" და რევკომის წევრი; სწორედ რევკომის გადაწყვეტილებით დაინიშნა ბესო კვირკველია შინაგან საქმეთა სახალხო კომისრად; მან ამ თანამდებობაზე 1921 წლის 8 მარტიდან 1922 წლის 25 თებერვლამდე იმუშავა და საფუძველი ჩაუყარა ქართული საბჭოთა მილიციის ჩამოყალიბებას; 1922 წლის 11 აგვისტოდან საქართველოს სსრ სამხედრო-საზღვაო საქმეთა სახალხო კომისრად მუშაობდა; 1922 წლის 26 თებერვალს საკონსტიტუციო კომისიის თავმჯდომარედ აირჩიეს, სულ მალე კი მოსკოვში, სსრ კავშირის საგარეო ვაჭრობის სახალხო კომისარიატში, კოლეგიის წევრად გადაიყვანეს; 1932 წელს მას შორეული აღმოსავლეთის ოკრუგის ხელმძღვანელობაც შესთავაზეს, მაგრამ გადაღლილობის გამო უარი თქვა და საქართველოში დაბრუნდა; სხვადასხვა დროს იყო "საქართველოს ჩაის" ტრესტის მმართველი, საბჭოთა მშენებლობისა და სამართლის ინსტიტუტის დირექტორი, დეკანი, ჟურნალ "საბჭოთა სამართლის" რედკოლეგიის წევრი; 1933 წელს საგანგებო კომისიამ ბესო კვირკველიას საქმიანობა შეისწავლა და იგი დადებითად შეაფასა; 1935 წელს გამოქვეყნდა ლავრენტი ბერიას ნაშრომი "ამიერკავკასიის ბოლშევიკური ორგანიზაციის ისტორიის საკითხისათვის", რომელშიც ავტორი ხოტბას ასხამდა იოსებ სტალინს; ბესო კვირკველიამ ლავრენტი ბერიას ნაშრომი მკაცრად გააკრიტიკა, რისთვისაც მას საპასუხისმგებლო პოსტი დაატოვებინეს და საქართველოს მონკავშირის გამგეობის თავმჯდომარედ გადაიყვანეს; 1936 წლის 20 ოქტომბერს ბესარიონ კვირკველია "ნაციონალ-უკლონიზმის" ბრალდებით დააპატიმრეს; 1937 წელს ის გასამართლებულ იქნა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 58-8 მუხლით და სასჯელის უმაღლესი ზომა, დახვრეტა მიესაჯა; 1956 წლის 23 მაისის სამხედრო კოლეგიის განჩინებით ბესარიონ კვირკველია რეაბილიტირებულია; ქართველი ბოლშევიკი, რევოლუციონერი, პარტიული და სახელმწიფო მოღვაწე; 1921 წლის რუსეთ-საქართველოს ომის დროს საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაციის ერთ-ერთი შემოქმედი.

წყარო: XX საუკუნის საქართველოს შინაგან საქმეთა და უშიშროების მინისტრები /თუშურაშვილი ო., ჯახუა ი. - თბ., 2013. - გვ. 39-40