რაფი

დაბადების ადგილი: ირანი.

დაიბადა ვაჭრის ოჯახში. ერთ დროს სწავლობდა თბილისის გიმნაზიაში. მოგზაურობდა ირანში, რუსეთსა და თურქეთში.

1860 წელს გამოაქვეყნა თავისი პირველი ლექსი. მუშაობდა მასწავლებლად, მაღაზიაში კლერკად. 70-იანი წლების ბოლოს თანდათან მოიპოვა პოპულარობა, როგორც რომანისტმა. გამოქვეყნებული აქვს ეთნოგრაფიული და მხატვრული ნარკვევები (ძირითადად სპარსული ცხოვრების ამსახველი) - "ჰარემი", "ხასფუში", "ბიბი შარაბანი", "ხაჩაგოხის დღიური", "წერილები სპარსეთიდან" (გამოქვეყნდა 1872 წელს გაზეთ "მშაკში"), "ოქროს მამალი" (აღწერილია ვაჭრთა კლასის უარყოფითი ასპექტები), "განწირული", "სასაკლაო" (აღწერილია ქალაქის საავადმყოფოს მდგომარეობა). რაფის რომანები და მოთხრობებია:  "ჯალალედინი", "ხენტი", "ნაპერწკლები", "სამუელი", "დავით-ბეკი", რომლებიც ასახავდა სომხების ყოფა-ცხოვრებას და გაჭირვებას. 1881 წელს რაფიმ მოიარა ყარაბაღის ისტორიული ადგილები. ამ მოგზაურობის შემდეგ გამოაქვეყნა წიგნი "მელიქსტვო ხამსა", რომლის შესახებ თავად რაფიმ დაწერა შემდეგი: "ეს წიგნი ჩემი შემოქმედების გვირგვინია, ამით გავაცოცხლე დიდი ხნის დაკარგული და დავიწყებული ისტორია, დავამტკიცე, რომ სომხური სამთავროები არსებობდნენ. ჩვენს საუკუნემდე დიდი ხნით ადრე". გარდაიცვალა თბილისში.

წყარო: ელექტრონული ბიბლიოთეკა ArmenianHouse.org: სომხური ლიტერატურა, სომხეთის ისტორია და ზოგადად ყველაფერი, რაც ეხება სომხებს და სომხეთს: armenianhouse.org

• ხენთი : რომანი (ავტორი). - თბილისი, ნაკადული, 1966. - 287გვ.
• ოქროს მამალი (ავტორი). - თბილისი, საბჭ. საქართველო, 1964. - 288გვ.