დიმიტრი ყიფიანი

დაბადების ადგილი: სოფელი მერეთი, გორის რაიონი.

1830 წელს დაამთავრა კეთილშობილთა სასწავლებელი და იქვე დაინიშნა მასწავლებლად. 1832 წლის შეთქმულებაში მონაწილეობის გამო ვოლოგდაში გადაასახლეს. აქ გუბერნატორის კანცელარიაში განაწესეს (1835), 1837 წელს საქართველოში დაბრუნდა. ამ დროიდან 1864 წლამდე იყო მთავარმართლებლის კანცელარიაში სხვადასხვა თანამდებობაზე. 1862 წლამდე მეფისნაცვლის საბჭოს წევრი, 1859-1867 წლებში სამეგრელოს მთავრის ქონება-მამულის მეურვე. 1864-1870 თბილისის გუბერნიის, ხოლო 1885-1886 ქუთაისის გუბერნიის თავადაზნაურობის წინამძღოლი. 1876-1879 თბილისის ქალაქისთავი. 1886 წელს თბილისის სასულიერო სემინარიის რექტორის ჩუდეცკის მკვლელობასთან დაკავშირებით საქართველოს ეგზარქოსმა პავლემ (ლებედევი) ქართველი ერი დაწყევლა. ყიფიანმა მას საქართველოს დატოვება მოსთხოვა. ამის გამო თანამდებობიდან გადააყენეს და იმავე წელს სტავროპოლში გადაასახლეს, სადაც მეფის აგენტებმა ვერაგულად მოკლეს. აქტიურად მონაწილეობდა ბატონყმობის გაუქმების მომზადებაში. ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთი მესვეური. ლიტერატურილი მოღვაწეობა დიმიტრი ყიფიანმა თარგმნით დაიწყო. 1841 წელს მან თარგმნა შექსპირის "რომეო და ჯულიეტა" (გამოქვეყნდა "ცისკარში" 1896). 1851 წელს დაიბეჭდა მის მიერ რუსულ ენაზე თარგმნილი გ. ერისთავის "გაყრა". 1857-იდან თანამშრომლობდა "ცისკარში". აქვე დაიბეჭდა ჟანლისის, ოქტავ ფელიეს, მოლიერის, შექსპირის, ბომარშესა და სხვების თხზულებათა თარგმანები, 1882 წელს სანქტ-პეტერბურგში გამოაქვეყნა "ახალი ქართული გრამატიკა", რომლის გამოცემას ქართული ენისა და ქართული სკოლების დევნის პერიოდში არა მარტო პრაქტიკულ-პედაგოგიური, არამედ პოლიტიკური მნიშვნელობაც ჰქონდა. დიმიტრი ყიფიანს ეკუთვნის ლექსი - პასუხი ვახტანგ ორბელიანის მიძღვნის ლექსზე - "ძველი მეგობრობის პასუხი" (გაზეთი "დროება", 1883, ფსევდონიმით "ბაქარ ქართლელი"), აგრეთვე მემუარები რუსულ ენაზე (1884-1885). 2007წ. საქართველოს საპატრიარქომ დიმიტრი ყიფიანი, ერის წინაშე გაწეული უდუდესი ღვაწლის გამო წმინდანად შერაცხა.

წყარო: ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია: ტ.10.-თბ., 1986. -გვ.654; ქართველი პოეტები : ენციკლოპედია / შეადგინა ალექსანდრე ელერდაშვილმა.- თბ.,2021.- გვ.331

• თბილისის სათავადაზნაურო-საადგილმამულო ბანკი, დამფუძნებელი
• კავკასიის სოფლის მეურნეობის საზოგადოება, ვიცე-პრეზიდენტი
• ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება, დამფუძნებელი
• ქართული დრამატული საზოგადოება, დამფუძნებელი

• რა ხალხია ქართველები? (ავტორი). - თბილისი, ლომისი, 1995. - 144გვ.
• მემუარები (ავტორი). - თბილისი, საქართველო, 1990. - 184გვ.
• სამეგრელოს მთავრის სახლი და დიმიტრი ყიფიანი (ავტორი). - ტფილისი, 1869. - 34გვ.
• ტფილისის გუბერნიის თავადაზნაურობის მარშლისაგან საზოგადოთ თავად-აზნაურობის წევრთა მიმართ (ავტორი). - ტფილისი, 1864. - 4გვ.