ალექსანდრე ცაგარელი

დაბადების ადგილი: კასპის რაიონი.

დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია 1856 წელს; სწავლობდა პეტერბურგის სამედიცინო აკადემიაში 1867 წლიდან, მაგრამ მალე პეტერბურგის ისტორიულ-ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე გადავიდა; აგრეთვე სწავლობდა გერმანიაში 1868 წელს და ავსტრიაში - ვენაში.

1871 წლიდან განაგებდა პეტერბურგის უნივერსიტეტის ქართული ენის კათედრას; 1874-1875წწ. კითხულობდა ლექციებს საქართველოს ისტორიაში; 1886 წლიდან იყო ამავე უნივერსიტეტის პროფესორი; 1922 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი; 70-იანი წლებიდან  აქვეყნებდა წერილებს ქართულ და რუსულ პრესაში ქართული მწერლობის საკითხებზე; 1870 წელს გაზეთ "დროებაში" გამოაქვეყნა წერილი "ჩვენი უბედური მწიგნობრობა ამ საუკუნეში"; ახალგაზრდობიდანვე დაიწყო ქართულ ხელნაწერთა შეგროვება, აღწერა და შესწავლა; 1883 წელს იგი გაემგზავრა საზღვარგარეთ, გაეცნო ათონის მთის, სინას მთის, პალესტინის ქართულ მწიგნობრულ კერებს და მიღებული შედეგები 1880-1894წწ. გამოაქვეყნა; 1888 წელს რუსულ ენაზე დაიბეჭდა მისი ნაშრომი "ქართულ სიძველეთა ძეგლები წმინდა მიწასა და სინაზე"; 1877-1878წწ. მეგრულ ენაზე სამუშაოდ მივლინებისას, სოფელ გორდში, დადიანების რეზიდენციაში გაეცნო სამეგრელოს მთავრის ხელნაწერთა კოლექციას და აღწერა იგი; მან აღწერა აგრეთვე იოანე ბატონიშვილის კოლექცია, რომელიც 1880 წელს შეიძინა პეტერბურგის საჯარო ბიბლიოთეკამ; 1882 წელს კი შეისწავლა და აღწერა პარიზის ნაციონალურ ბიბლიოთეკაში არსებული 36 ქართული ხელნაწერი; 1881 წელს შეისწავლა მოსკოვში საგარეო საქმეთა სამინისტროს მთავარ არქივში დაცული რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის ამსახველი მასალები და 1768-1770წწ. ურთიერთობის გადმომცემი 83 საბუთი გააცნო რუსეთის არქეოლოგთა V ყრილობას თბილისში; მოპოვებული მასალის შესახებ 1883 წელს გამოკვლევა დაბეჭდა სახალხო განათლების სამინისტროს ჟურნალში, საბოლოოდ კი 1890-1902წწ. რამდენიმე ტომად გამოაქვეყნა; 1878 წელს გამოსცა შანშოვანის ქართული გრამატიკა; რუსულ ენაზე თარგმნა ს.ს. ორბელიანის "სიბრძნე სიცრუისა"; ავტორია ენათმეცნიერული ნაშრომებისა: "კავკასიურ ენათა იბერიული ჯგუფის მორფოლოგიის შედარებითი მიმოხილვა"(1872 წ.), "ქართული ენის გრამატიკული ლიტერატურის შესახებ"(1873 წ.), "მეგრული ეტიუდები"(ორ ტომად, 1880წ); მისი აღწერილობანი მოიცავს 1194 ერთეულს, რომელთაგანაც 946 ხელნაწერია, 162 ძველი ნაბეჭდი წიგნი და 76 წარწერიანი ნივთი.

წყარო: ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია: ტ.11.-თბ., 1987.-გვ.182; ქართველ მოღვაწეთა ნეკროპოლი. წ. 1/ შეადგ., წინასიტყვაობა, შენიშვნები და საძიებელი დაურთო სოლომონ ხუციშვილმა. -თბ., 1961. -გვ.108

• Сведения о памятниках грузинской письменности.Вып. 1-й С палеогр. Таблицей (ავტორი). - 1886. - 56გვ.