დავით VIII

საქართველოს მეფე 1293-310წწ., დემეტრე II თავდადებულის ძე; 1284 წლიდან იზრდებოდა ტარსაიჭ ორბელის სახლში. 1289 წელს დემეტრე II-მ ილხანთა ურდოში წაიყვანა; 1291 წელს ათაბაგი ხუტლუბუღა შეეცადა ვახტანგ II-ის(დავით ნარინის ძე) მაგიერ დავით უფლისწული გაემეფებინა, მაგრამ მიზანს ვერ მიაღწია; 1291 (1292) წელს მონაწილეობდა ქეღათუ-ყაენის მიერ რუმის(მცირე აზია) აჯანყების ჩასაქრობად მოწყობილ ლაშქრობაში; ამის შემდეგ ყაენმა დავით VIII მეფედ დაამტკიცა; დავით VIII ფაქტობრივად აღმოსავლეთ საქართველოს მეფე იყო, დასავლეთ საქართველოს კი კონსტანტინე I (დავით VI ნარინის ძე) განაგებდა; დავით VIII ცდილობდა ილხანსა და ნოინებს შორის ბრძოლა თავის სასარგებლოდ გამოეყენებინა; 1295 წელს მან კავშირი შეკრა ქეღათუ-ყაენის მოწინააღმდეგე თუქალ-ნოინთან; იმავე წელს ბაიდუსა (ილხანი 1295) და ყაზანს (ილხანი 1295-1304) შორის ბრძოლაში თუქალი ბაიდუს მხარეზე იბრძოდა; 1297 წელს დავით VIII ყაზან-ყაენმა ურდოში იხმო; ვაზირთა რჩევის მიუხედავად, მეფე არ ეახლა მას, აჯანყდა და მომხრე ფეოდალებთან ერთად მთიულეთში გამაგრდა; დავით VIII-მ ყაზანის წინააღმდეგ პოლიტიკური კავშირი შესთავაზა ორქოს ურდოს ყაენს - მას თავისი უმცროსი ძმა ვახტანგი გაუგზავნა ელჩად და ირანში შესასევად უმოკლესი, დარიალის გზის მიცემას დაჰპირდა; ამ კავშირის ჩაშლის მიზნით ყაზან-ყაენი შეეცადა დაზავებოდა დავით VIII-ს, მაგრამ უშედეგოდ; მაშინ ყაზანმა ჯარები გამოგზავნა ურჩი ვასალის დასამორჩილებლად; როდესაც ამ გზითაც ვერაფერს გახდა, 1299 წელს მეფედ დაამტკიცა დავით VIII-ის უმცროსი ძმა (შემდეგში გიორგი V ბრწყინვალე); მონღოლთა განუწყვეტელი შემოსევები ქვეყანას ანადგურებდა; დავით VIII-ის მომხრე მსხვილ ფეოდალთა უმრავლესობა დარწმუნდა, რომ ბრძოლის გაგრძელება უაზრო იყო და ყაენს დამორჩილდა; დავით VIII კვლავ მთიულეთში გამაგრდა და საქართველოს იმ მხარეებს არბევდა, რომლებიც ყაენის ხელისუფლებას ემორჩილებოდნენ; მალე დავით VIII თავის ძმას ვახტანგსაც გადაემტერა, ვახტანგი იძულებული გახდა ყაენს ხლებოდა; 1302 წელს ყაენმა ვახტანგი საქართველოს მეფედ დაამტკიცა; დიდი სამხედრო ძალის მიუხედავად მონღოლებმა ვერ შეძლეს მთიულეთში შესვლა, რამაც მათ ძლევამოსილებას სახელი გაუტეხა. მაგრამ მონღოლთა ლაშქრის ყოველწლიურმა თარეშმა აღმოსავლეთ საქართველო ააოხრა; ბრძოლებს თან შიმშილი მოჰყვა, ქართლის მოსახლეობა იძულებული გახდა სამცხეში გახიზნულიყო.

წყარო: საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.2. – თბ., 2012. – გვ.269