დავით XI

დავით XI, დაუთ–ხანი — ქართლის ხანი (ზოგიერთი ქართული წყაროს მიხედვით, ქართლის მეფე) 1569-1578წწ., ლუარსაბ I-ის ძე; დავით XI-მ უღალატა ძმას სიმონ I–ს და თავის მომხრე ქვემო ქართლის თავადებთან — ბარათაშვილებთან ერთად 1561 წელს ირანს გაემგზავრა და შაჰ-თამაზ I-ს ეახლა ყაზვინს; იგი გაამაჰმადიანეს, ვასალობის რაყამი უბოძეს, ქართლის ხანად დანიშნეს (1562) და ყიზილბაშთა ჯარით საქართველოში გამოგზავნეს; დავით XI განაგებდა მხოლოდ თბილისსა და ქვემო ქართლს, რომელიც ამ დროს ირანს ეპყრა; დანარჩენი ქართლი სიმონ I-ს ემორჩილებოდა, რომელსაც ფეოდალთა დიდი ნაწილი ერთგულობდა; ქართლში "ორიანობა" (ორმეფობა) დამყარდა; დავით XI-მ 1569 წელს ფარცხისის ბრძოლაში ყიზილბაშთა დახმარებით სიმონი დაამარცხა და ქართლის ერთადერთი მმართველი გახდა; დატყვევებული სიმონი ირანში გაგზავნეს; მაგრამ თავადთა უმეტესობა საჩინო ბარათაშვილის მეთაურობით კვლავ განაგრძობდა დავით XI-ისა და ყიზილბაშების წინააღმდეგ ბრძოლას; დავით XI წელიწადში 20000 დუკატს უხდიდა ირანს ხარკად; 1578 წელს, როდესაც ოსმალეთის დიდი არმია მუსტაფა ლალა-ფაშას მეთაურობით საქართველოში შემოიჭრა, დავით XI-მ თბილისი გადაწვა და თავი ლორეს შეაფარა; ოსმალებმა ქართლი საფაშოდ გამოაცხადეს და თბილისში ფაში დასვეს; 1578 წელს ირანის მთავრობამ სიმონ I ტყვეობიდან გაათავისუფლა და ქართლში დააბრუნა ოსმალთა წინააღმდეგ საბრძოლველად; დავით XI-მ ციხეები ოსმალთა სარდალს გადასცა, თვითონ კი სტამბოლში წავიდა, სადაც პატივით მიიღეს და სარჩოდ ორი სანჯაყი უბოძეს; დავით XI-ის ვაჟებმა ბაგრატმა და ხოსრომ ჯერ კახეთს შეაფარეს თავი, შემდეგ კი ირანში წავიდნენ; დავით XI-მ ოსმალეთში რამდენიმე წელი დაჰყო და იქვე გარდაიცვალა; ოსმალეთში ყოფნის დროს ორი ოსმალური კარაბადინისაგან ერთი ქართული საექიმო წიგნი "იადიგარ დაუდი" შეადგინა და საქართველოში გამოგზავნა.

წყარო: საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.2. – თბ., 2012. – გვ.270