ლევან II დადიანი

 ოდიშის მთავარი 1611-1657წწ., მანუჩარ I დადიანის ძე; 1611-1614წწ. მისი მცირეწლოვანების გამო სამთავროს მართავდა რეგენტი გიორგი ლიპარტიანი; 1615 თებერვალში ლევან II იძულებული გახდა ოსმალეთისთვის ხარკის მიცემა ეკისრა; 1612 წელს დაუკავშირდა გურიისა და აფხაზეთის მთავრებს და დაუპირისპირდა იმერეთის მეფე გიორგი III-ს, რომელიც 1623 წელს დაამარცხა გოჭოურასთან; მომდევნო წლებში იგი ხშირად თავს ესხმოდა აფხაზეთის სამთავროს. 1625 წელს ტახტიდან ჩამოაგდო გურიის მთავარი სიმონი და მის ნაცვლად ტახტზე აფხაზეთის კათალიკოსი მალაქია გურიელი აიყვანა; ამის შემდეგ, სიკვდილამდე, გურიის სამთავრობო ფაქტობრივად მას ემორჩილებოდა; 1630 წელს ახლო ხანაში ლევან II დადიანმა გარკვეულად გააუმჯობესა ურთიერთობა იმერეთის სამეფოსთან; 1633 წელს ქართლის მეფესს როსტომს დაუკავშირდა და მას თავისი და მარიამი მიათხოვა; ამ აქტით მან კავშირი გააბა ირანთან, საიდანაც ფულად სუბსიდიებს იღებდა; იმერეთის მეფე გიორგი III შეეცადა ხელი შეეშალა ამ ქორწინებისთვის, მაგრამ ბაღდადთან დამარცხდა და ტყვედ ჩავარდა; მეფის გამოსასყიდში ლევან II დადიანმა მიიღო ვაკე - ტერიტორია მდინარე ცხენისწყლისა და მდინარე რიონს შორის, ქალაქ ჩხარის ვაჭარ-ხელოსნები, რომლებიც რუხში გადაასახლა: აგრეთვე დიდძალი ოქრო-ვერცხლი და ძვირფასი თვლები; ამის შემდგომ იგი შეეცადა თავის ხელქვეით გაეერთიანებინა დასავლეთ საქართველო. მან არაერთგზის ილაშქრა წარმატებით იმერეთში, ხელში ჩაიგდო მეფის -  ალექსანდრე III-ის ძმა მამუკა და ძე ბაგრატი, მაგრამ იმერეთის სამეფო ვერ დაიმორჩილა, ვერ შეძლო აფხაზეთის სამთავროს შემოერთებაც. ლევან II დადიანის ბრძოლა დასავლეთ საქართველოს გაერთიანებისთვის ქვეყნის გაჩანაგების ერთ-ერთ მიზეზად იქცა; 1636 წელს ლევან დადიანი შეეცადა ურთიერთობა დაემყარებინა რუსეთთან და ელჩობა გაგზავნა მოსკოვს (იხ. გეგენავას ელჩობა რუსეთში). ამის პასუხად 1639-1640წწ. ოდიშის სამთავროს ელჩინისა და ზახარევის ელჩობა ეწვია. ამ ელჩობებს რეალური შედეგი არ მოჰყოლია; ლევან II დადიანს კარგად ესმოდა ქვეყნის ევროპულად გარდაქმნის აუცილებლობა: იგი ოდიშის სამთავროში იწვევდა ევროპელ ვაჭრებსა და ხელოსნებს, რუხი ქალაქად აქცია და იქ ზარახფანა გახსნა; ცდილობდა ირანული აბრეშუმი საქართველოს გზით გასულიყო ევროპაში; მან შეაკეთა და ააგო მრავალი ციხე-სიმაგრე და ეკლესია მონასტერი: მფარველობდა კულტურას. მის დროს ოდიშის სამთავროშო არსებობდა საოქრომჭედლო სახელოსნო, სადაც ქართველი ოსტატები მუშაობდნენ. მის კარზე გადაიწერა "ვეფხისტყაოსნის" დღემდე შემორჩენილი უძველესი დათარიღებული ხელნაწერი.

წყარო: ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია: ტ. 6.-თბ., 1983.-გვ.157