იოსებ ქართველი

დაბადების ადგილი: ქ. თბილისი.

ის მიეკუთვნო­და თბილისის მოქალაქეთა გავ­ლენიან გვარს; მამამისი იყო თბილისის ნაცვალი. დაწყებითი განათლება თბილისის კათოლიკე მისიონერთა სასწავლებელში მიიღო; 1698 წელს კათოლიკეთა წინააღმდეგ თბილისელი მოქალაქეების გამოსვლის დროს იოსებ ქართველი მამასთან ერთად ქალაქიდან გააძევეს; იგი ევროპაში წავიდა, სადაც შეისწავლა ფრანგული და იტალიური ენები; 1703-1709წწ. სწავლობდა ურბანოს კოლეჯში (რო­მი). საფრანგეთის მეფის, ლუი XIV-ის საგანგებო დავალებით ირა­ნის შაჰის კარზე ელჩად გაგზავნილმა ანჟე დე გარდანმა ის თარჯიმნად აიყვანა; მისი შუამავლობით გარდანს უნდა დაემყარებინა კავ­ში­რი ირანში მყოფ ქართველებთან; 1717 წელს იყო ყაზვინში, შემდეგ 1723 წლამდე – ისპაანში, სადაც საფრანგეთის საკონსულოში თარჯიმნად მუ­შა­ო­ბისას ფრანგულ ენაზე შეადგინა "მოხსენებითი ბა­რათი სპარსეთში უკანასკნელი სამოქალაქო ომის შე­სა­ხებ" (1723 წ. 31 იანვ.). 1724 წლიდან იოსებ ქართველი სტამბოლში იყო; იგი, როგორც თარჯიმანი, მონაწილეობდა ­სულთნის კარზე მყოფ დომენტი კათოლიკოსთან გამართულ მოლაპარაკებაში, იზიარებ­და ანტიოსმალურ თვალ­საზრისს და ოსმალეთთან შე­და­რე­ბით უპი­რატესობას ანიჭებდა ­საფრანგეთს; 1726 წელს იოსებ ქართველის ურთიერთობა საფრანგეთის საელჩოსთან შეწყდა; მან სტამბოლ­ში დიდი ვე­ზირის დავალე­ბით თურქულ ენაზე ­ვრცლად აღწერა ირანში მომხდარი ამბები.; მან დაწერა რამ­დე­ნი­მე თხზუ­ლე­ბა, რომლებიც მნიშვ­ნე­ლო­ვა­ნი პირველწყა­როა XVIII ს. I მეოთხედის ირანისა და ირან-სა­ქარ­თვე­ლოს ურთიერთობის შესასწავლად. ამ თხზულებებში არის ცნობები ირანში მოღვაწე ქართველების შე­სა­ხებ (გიორგი XI, ქაიხოსრო ბატონი­შვი­ლი, ვახტანგ VI, ყულარაღასი როსტომი…). თბილისელი კათოლიკე, მისი წარმომავლობის შე­სა­ხებ მეცნიერთა შორის აზრთა სხვა­და­სხვაობაა. ერთნი მას სომეხად მიიჩნევენ (ინგლ. ისტ. ლ. ლოკარტი, სომეხი მემატიანე სარგის გილანეცი), მეორენი – ქართველად (ფრანგი ისტორიკოსი ლუი ანდრე მამიე-კლერაკი, ვ. გაბა­შვილი, თ. ნატრო­შვი­ლი, ი. ტაბაღუა და სხვ.). თვითონ იოსებ ქართველი თავისი ეროვნების შე­სა­ხებ ამბობს: "Нации я грузинской из города Тифлиса" ("ეროვნებით მე ქართველი ვარ ქალაქ ტიფლისიდან").

წყარო: საქართველო: ენციკლოპედია: ტ. IV. -თბ., 2018. -გვ.335-336; qim.ge