სამსონ ქუთათელაძე

დაბადების ადგილი: ქ. პეტერბურგი.

დაამთავრა ქ. ლენინგრადის თბოტექნიკუმი და ლენინგრადის დაუსწრებელი ინდუსტრიული ინსტიტუტი 1936 წელს.

1933-1934წწ. ჩაატარა თავისი პირველი ექსპერიმენტები, რომლებიც მიეძღვნა მიწისქვეშა მილგაყვანილობების თბური მოდელირების საკითხებს. შედეგად მიიღო ფორმულები ამ თბური რეჟიმის გაანგარიშებისათვის. 1932-1958წწ. მუშაობდა ცენტრალური ქვაბტურბინის ინსტიტუტში; 1948-1958წწ. მისი ინიციატივით ლენინგრადში შეიქმნა საბჭოთა კავშირში ერთ-ერთი უდიდესი ლაბორატორია, რომელიც მუშაობდა თხევადი ლითონის თბოგამტარობაზე; 1958 წლიდან მუშობდა საკავშირო მეცნიერებათა აკადემიის ციმბირის განყოფილებაში თბოფიზიკის ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილედ; 1964 წლიდან - ინსტიტუტის დირექტორად; 1963 წლიდან ნოვოსიბირსკის უნივერსიტეტში თბოფიზიკის კათედრის გამგე იყო. იგი შეისწავლიდა დაბალტემპერატურიანი პლაზმის საკითხებს, განაზოგადა ენერგეტიკული და სითბური მახასიათებლები, რომლებიც მნიშვნელოვანია ფიზიკური ექსპერიმენტებისათვის საინჟინრო პრაქტიკაში; მან დიდი წვლილი შეიტანა თბოგადაცემისა და ფიზიკური ჰიდროდინამიკის თეორიის განვითარებაში; იკვლევდა ტურბულენტური სასაზღვრო ფენის თეორიას; აირსითხიანი სისტემების ჰიდროდინამიკის საკითხებს; მის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან მიღწევად ითვლება დუღილის კრიზისის მექანიკის ახსნა. ეს შედეგი მოყვანილია თბოფიზიკაში მსოფლიოს ყველა სახელმძღვანელოსა და მონოგრაფიაში; ტურბულენტური სასაზღვერო ფენის თეორიისა და მდუღარე სითხეში კრიზისულ მოვლენათა დარგში ჩატარებული საფუძვლიანი გამოკვლევებისათვის მიენიჭა ამერიკის ინჟინერ-მექანიკოსთა საზოგადოებისა და ინჟინერ-ქიმიკოსთა ინსტიტუტის მიერ დაწესებული მაქს ჯეიკობის სახელობის საერთაშორისო მედალი (1969). მიღებული აქვს სახელმწიფო ჯილდოები, მათ შორის: საკავშირო მეცნიერებათა აკადემიის ი. პოლზუნოვის სახელობის პრემია მონოგრაფიებისთვის "თბოგადაცემის თეორიის საფუძვლები" და "კედლისპირა ტურბულენტურობა" (1976), რუსეთის ფედერაციის სახელმწიფო პრემია (სიკვდილის შემდეგ, 1988). სამსონ ქუთათელაძის სახელი ეწოდა ნოვოსიბირსკის თბოფიზიკის ინსტიტუტს; ნოვოსიბირსკში არის მისი სახელობის ქუჩა. რუსეთში მოღვაწე ქართველი მეცნიერი. გამოჩენილი სპეციალისტი ჰიდროაეროდინამიკის, თბოფიზიკისა და ენერგეტიკის ახალი პრობლემების დარგში. ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი (1952), პროფესორი (1954), აკადემიკოსი.

წყარო: საქართველოს მათემატიკოსები და მექანიკოსები: ბიოგრაფიული ცნობარი/ნოდარ მახვილაძე. -თბ., 2016. -გვ.285-286

• სსრკ მეცნიერებათა აკადემია, აკადემიკოსი (1979-1986)

• 1984 - სოციალისტური შრომის გმირი
• 1984 - ლენინის ორდენი
• 1983 - სსრკ სახელმწიფო პრემია
• 1982 - ლენინის ორდენი
• 1974 - ოქტომბრის რევოლუციის ორდენი
• 1967 - ლენინის ორდენი
• 1954 - შრომის წითელი დროშის ორდენი