ჯემალ ნოღაიდელი

დაბადების ადგილი: სოფელი წყავროკა, ქობულეთის რაიონი.

დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ენისა და ლიტერატურის და საენათმეცნიერო განყოფილებები 1931 წელს.

1935-1958წწ. კითხულობდა ბათუმის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში საენათმეცნიერო დისციპლინათა კურსებს; 1958 წლიდან გარდაცვალებამდე მუშაობდა ბათუმის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში ფოლკლორის განყოფილების გამგედ. ნაყოფიერ სამეცნიერო მუშაობასთან ერთად, ეწეოდა ფართო საველე-შემკრებლობით საქმიანობას. 1936 წელს ბათუმში გამოვიდა მისი "აჭარა დიალექტოლოგიურად", პირველი, შედარებით სრული გამოკვლევა აჭარული კილოს შესახებ; 1960 წელს გამოქვეყნდა მისი მონოგრაფია "აჭარული კილოს თავისებურებანი". მასში განხილულია აჭარულის ძირითადი ფონეტიკურ-მორფოლოგიური, სინტაქსური და ლექსიკური თავისებურებანი. ნაშრომს დართული აქვს დიდძალი ენობრივი მასალა. მას ეკუთვნის აჭარული დიალექტის კილოკაური დიფერენციაციის პირველი ცდა. ავტორი აჭარულს ყოფს ორ შტოდ - მთისა და ბარის აჭარულად, ანუ ქობულურად. მთის აჭარულში შეიტანა მდ. აჭარისწყლის ხეობის (ხულო-შუახევის, ქედისა და, ნაწილობრივ, ბათუმის რაიონების) მეტყველება, ხოლო ბარის აჭარულში - ქობულეთისა და ბათუმის (ახლანდელი ხელვაჩაურის) რაიონებისა. ტოპონიმიკის, ეტიმოლოგიისა და სხვ. საკითხებს ეხება მისი სტატიები: "აჭარულ გეოგრაფიულ სახელთა შედგენილობისათვის", "ერთი ქართული ტერმინისათვის თურქულში (თავანი)", "აჭარული დიალექტის მიმართება მესხურთან". მისი დიალექტოლოგიური მუშაობა მჭიდროდ უკავშირდება ფოლკლორულ-ეთნოგრაფიულ კვლევა-ძიებას. მას გამოქვეყნებული აქვს "აჭარის ხალხური სიტყვიერება" (წიგნი I, ბათუმი, 1936; წიგნი II, ბათუმი, 1940), "აჭარული ზეპირსიტყვიერებისა და ეთნოგრაფიის მასალები" (თბილისი, 1967), "ეთნოგრაფიული ნარკვევები აჭარელთა ყოფა-ცხოვრებიდან" (თბილისი, 1935). მასვე ეკუთვნის წერილები მუსიკალური ფოლკლორის ცალკეულ საკითხებზე: "სამუსიკო საკრავები აჭარულში", "აჭარული ნადური სიმღერების ოთხხმიანობის თავისებურების შესახებ", "მასალები აჭარული მუსიკალური ფოლკლორიდან". მისი გარდაცვალების შემდეგ გამოვიდა მისი ნაშრომების კრებული - "ნარკვევები და ჩანაწერები" სამ წიგნად პროფ. ი. მეგრელიძის საერთო რედაქციით (ბათუმი, 1971, 1972, 1977). დიალექტოლოგიური ხასიათის ნაშრომები თავმოყრილია მეორე წიგნში. აჭარული დიალექტის, აჭარის ზეპირსიტყვიერებისა და მუსიკალური ფოლკლორის, ეთნოგრაფიის ერთ-ერთი პირველი მკვლევარი. ფილოლოგიის მეცნიერებათა კანდიდატი (1940).

წყარო: ქართული ენა: ენციკლოპედია. - თბ. 2008. - გვ.347-348

• 1966 - აჭარის მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე

• აჭარული კილოს სალექსიკონო მასალები: XX ს. 30-50-იანი წლები (ავტორი). - ბათუმი, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწ. უნ-ტი, 2015. - 356გვ.. - ISBN: 9789941462252
• აჭარული ზეპირსიტყვიერებისა და ეთნოგრაფიის მასალები (ავტორი). - თბილისი, მეცნიერება, 1967. - 91გვ.
• მასალები აჭარული მუსიკალური ფოლკლორიდან (თანაავტორი). - თბილისი, საქ. სსრ მეცნ. აკად. გამ-ბა და სტ., 1961. - 70გვ.
• აჭარული კილოს თავისებურებანი (ავტორი). - ბათუმი, აჭარის სახელგამი, 1960. - 199გვ.
• აჭარა დიალექტოლოგიურად (ავტორი). - ბათომი, აჭარის სახელგამის გა-მა და სტ. ლითოგრაფია, 1936. - 57გვ.