განათლება და მეცნიერება ბიზანტიაში : ბასილ კესარიელის თხზულებათა შემცველი ბერძნული ხელნაწერი (COD TBILISI. GR 33/48) და მისი მწიგნობრული თავისებურებანი / ქეთევან ბაზარაშვილი, თამარ ოთხმეზური // ბიზანტინოლოგია საქართველოში 2 : 2007 წლის 26-28 ოქტომბრის ბათუმი-ტრაპიზონის საერთაშორისო კონფერენციის მასალები : ეძღვნება აკადემიკოს გრიგოლ წერეთლის ხსოვნას : ტ. 1 / თსუ, კლასიკ. ფილოლ., ბიზანტ. და ნეოგრეც.ინ-ტი; რედაქტორები: ნელი მახარაძე, მარინა გიორგაძე. - თბილისი, 2009. - ISBN 978-9941-401-52-7. - გვ. 77-118. - რეზიუმე ინგლისურ ენაზე[MFN: 418]

UDC:  821.353.1(092) + 091(=14)

• ოთხმეზური, თამარ; 

ანოტაცია:  თხზულება დაცულია ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის ბერძნულ ხელნაწერთა კოლექციაში

პერსონალია:  ბასილ კესარიელი (მწერალი).

ორგანიზაცია:  ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი.

თემატიკა:  ძველი ქართული მწერლობა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  თარგმანები; ბერძნული ხელნაწერები.

ცხოვრება პელაგია ანტიოქიელისა : (8 ოქტომბერი, V საუკუნე) // მონანიე და განდეგილი დედები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში : (X-XI სს. ხელნაწერების მიხედვით) : ტექსტი, წყარო, პარალელი / ნ. მირაშვილი. - თბ., 2009. - გვ.56-79[MFN: 10118]

UDC:  821.353.1.09 + 091(=353.1)

შინაარსი:  პელაგიას ისტორია; ცხოვრების წყაროები და წარმომავლობა; იაკობ დიაკონი და ნონოსი; პელაგიას ცხოვრების შექმნის ქრონოლოგია; წარმართობის მოტივები; ჰომილეტიკური და პატრისტიკული პარალელები; პელაგია ანტიოქიელის ცხოვრება ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (ხელნაწერები და კიმენური რედაქციები, მეტაფრასული რედაქცია, უძველესი ქართული რედაქციები და მათი თავისებურებები, მეტაფრასული რედაქციის თავისებურება; კიმენური რედაქციების შეჯერება; უძველესი ქართული რედაქციები და ბერძნული მოდელი (კლება, მოულოდნელი კლება და სირიული ვერსია, ტაიჭი და სარკინოზი, კამისი, კამასი, სატანის განდევნა (ეგზორციზმი), ბერძნული კალკები, პარალელი ხანმეტ მრავალთავთან, პელაგია ანტიოქიელის ცხოვრება და აპოფთეგმები, დასკვნა); ცხოვრება პელაგია ანტიოქიელისა (ბოდლე N1 (XIს.), ჰაგიოგრაფიული კრებული, კიმენი "ცხოვრებაი წმიდისა პელაგიაისი, რომელი იყო ანტიოქელ. ესე იყო პირველი მეძავი და იქმნა ჭურჩეულ" 456v-464v)

ანოტაცია:  ქართული რედაქციების შედარება ბერძნულ ტექსტთან

პერსონალია:  პელაგია ანტიოქიელი (წმინდანი); ნონოსი (ედესის ეპისკოპოსი); იაკობი (დიაკონი).

მოხსენიებული პირები:  თეოდოს II (კეისარი); მაქსიმე (ანტიოქიის პატრიარქი); შალამბერიძე ნ..

თემატიკა:  ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ძველი ქართული მწერლობა; ჰაგიოგრაფია; ქართული ხელნაწერები; პარხლის მრავალთავი; ბოდლეს კრებული.

ცხოვრება მარიამ მეგვიპტელისა : (1 აპრილი, V-VI სს.) // მონანიე და განდეგილი დედები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში : (X-XI სს. ხელნაწერების მიხედვით) : ტექსტი, წყარო, პარალელი / ნ. მირაშვილი. - თბ., 2009. - გვ.80-131[MFN: 10122]

UDC:  821.353.1.09 + 821.353.1(092) + 091(=353.1)(560)

შინაარსი:  სოფრონ იერუსალიმელი; ცხოვრების მოკლე შინაარსი; ავტორი, წარმომავლობა, პარალელი (ანალოგიები პავლე თებელის ცხოვრებასთან, პარალელი წმინდა კვირიაკოს განშორებულის ცხოვრებასთან, Pratum Spirituale-ლიმონარი, პარალელი); მარიამ მეგვიპტელის ცხოვრება ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (ხელნაწერები, კიმენური რედაქციები); კიმენური რედაქციების შედარება; კიმენური რედაქციებისა და ეფთვიმეს თარგმანის შედარება ბერძნულ ორიგინალთან (სათაურები, H რედაქციის ეპილოგი, ეფთვიმეს თარგმანი, კიმენური რედაქციები, ბერძნული მოდელი, რედაქციების თავისებურება, კლება, სინონიმური შესატყვისობები, ფრაზეოლოგია, დასკვნა); უძველესი A, B რედაქციების წარმომავლობა (წყაროები, მარიამ მეგვიპტელის და პავლე თებელის ცხოვრება, ტექსტობრივი პარალელი მაკარი მეგვიპტელის კოპტურ აპოფთეგმასთან, სოფრონის ვერსია, დედანის და სოფრონის ვერსია); ცხოვრება მარიამ მეგვიპტელისა (A-1104 (XIს.), თარგმანი ექვთიმე მთაწმინდელისა ჰაგიოგრაფიულ-ასკეტიკური კრებული "ცხოვრებაი წმიდისა და ნეტარისა მარიამ მეგვპტელისაი, რომელი იმყოფებოდა უდაბნოთა მათ იორდანისათა" 28r-90r); A-95(Xს.) პარხლის მრავალთავი, კიმენი "ცხოვრებაი და მოქალაქეობაი და სინანული ღირსისა მარიმ მეგვიპტელისაი, რომელი იყო მეძავ" 613r-621r

ანოტაცია:  მარიმ მეგვიპტელის ცხოვრების კიმენური და ექთვიმესეული რედაქციების შეჯერება თავდაპირველი წყაროს მისაკვლევად

პერსონალია:  მარიამ მეგვიპტელი (წმინდანი); სოფრონ იერუსალიმელი (იერუსალიმის პატრიარქი); ექთვიმე მთაწმინდელი (მწერალი).

მოხსენიებული პირები:  ზოსიმე (ბერი).

გეოგ.დასახელება:  იერუსალიმი.

თემატიკა:  ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ძველი ქართული მწერლობა; ქართველი მწერლები; თარგმანები; ქართული ხელნაწერები თურქეთში; პარხლის მრავალთავი.

წმიდა აბრაჰამისა და მისი ძმისწული მარიამის ცხოვრება : (29 ოქტომბერი, Vს.) // მონანიე და განდეგილი დედები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში : (X-XI სს. ხელნაწერების მიხედვით) : ტექსტი, წყარო, პარალელი / ნ. მირაშვილი. - თბ., 2009. - გვ.132-149[MFN: 10123]

UDC:  821.353.1.09 + 091(=353.1)(100)

შინაარსი:  აბრაჰამი-ქიდუნელი მწირი; ამბრაჰამი და მარიამი; ბერძნული ვერსიები; აბრაჰამ მონაზონი და ეფრემ ასური; ეფრემ ასური და უცნობი ავტორი; აბრაჰამისა და მარიამის ცხოვრება ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (ხელნაწერები); კიმენური რედაქციების შედარება (სათაურები, მოგვიანო ნუსხების სათაურები); ქართული ვერსია და ბერძნული ორიგინალი (სათაურები, შესავალი, ბერძნულ დედენთან განსხვავებანი, კლება ბერძნულ ტექსტში, პარალელი ლათინურ ვერსიასთან, ქართული ვერსია და Vitae patrum, სირიული ვერსია, ქართული რედაქციების წარმომავლობა (დასკვნა); ცხოვრება წმინდა აბრაჰამისა და მისი ძმისწული მარიამისა (ბოდლე N1 (XIს.), ჰაგიოგრაფიული კრებული კიმენი "თუესა ოკდონბერსა კთ თქმული წმიდისა ეფრემისი აბრაჰამ მონაზონისათვს და ძმისწულისა მისისა მარიამისთვს" 436r-442r)

ანოტაცია:  ქართული ტექსტების შეჯერება ბერძნულ ტექსტთან

პერსონალია:  წმინდა აბრაჰამი (ქიდუნელი ასკეტი); მარიამი (წმინდა აბრაჰამის ძმისწული); ეფრემ ასური (საეკლესიო მოღვაწე, მწერალი, პოეტი).

მოხსენიებული პირები:  სიმეონ მეტაფრასტი; ყუბანეიშვილი ს.; კეკელიძე კორნელი (ფილოლოგი).

ორგანიზაცია:  ნისიბინის სკოლა; ედესის სკოლა.

გეოგ.დასახელება:  ედესა; დაბა ბეთ ქიდუნა; მესოპოტამია; ნისიბინი.

თემატიკა:  ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ძველი ქართული მწერლობა; ჰაგიოგრაფია; თარგმანები; ქართული ხელნაწერები საზღვარგარეთ; პარხლის მრავალთავი; ბოდლეს კრებული.

ცხოვრებაი ქალწულისა კანონიკესი, რომელი იყო ასული მთავრისა კონსტანტინეპოლელისაი და იქმნა მძოვარ // მონანიე და განდეგილი დედები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში : (X-XI სს. ხელნაწერების მიხედვით) : ტექსტი, წყარო, პარალელი / ნ. მირაშვილი. - თბ., 2009. - გვ.150-167[MFN: 10146]

UDC:  821.353.1.09 + 091(=353.1)(100)

შინაარსი:  სიუჟეტი; სულის მარგებელი, თხრობანი, პარალელები; აბბა სილასი და მამა სილოვანე; გეოგრაფიული ადგილები; კანონიკე ქალწული-საჭურისი; კანონიკე მძოვარის ცხოვრება ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (ხელნაწერები); ქართული რედაქციების შედარება (სათაურები, კანონიკე ქალწული, მძოვარი); ძველი ქართული რედაქციები და ბერძნული ორიგინალი (სათაურები, სილასი და სილოვანე, განსხვავება, პარალელი, ბერძნულის გავლენა, კლება, გეოგრაფიული ადგილების ტრანსკრიპცია, კოპრათა, ნაბრათან-სემიტური კვალი, ტერმინების ინტერპრეტაცია, ქართული ვერსიის ეპოქა და წარმომავლობა, დასკვნა); ცხოვრება კანონიკე მძოვარისა (A-95, პარხალის მრავალთავი (Xს.), კიმენი ცხოვრებაი ქალწულისა ერთისაი, რომელი იყო ასული მთავრისაი ვისმე კონსტანტინეპოლელისაი და იქმნა იგი მძოვარ ესე არს კანონიკე ქალწული" 628v-636v)

ანოტაცია:  ქართულ და ბერძნულ რედაქციებზე დაყრდნობით ნაწარმოების წყაროსა და ტექსტის წარმომავლობის დადგენა

პერსონალია:  სილასი (ბერი); კანონიკე მძოვარი.

მოხსენიებული პირები:  იუსტინიანე (ბიზანტიის იმპერატორი).

გეოგ.დასახელება:  ბიზანტია; პალესტინა; იერუსალიმი.

თემატიკა:  ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ძველი ქართული მწერლობა; ჰაგიოგრაფია; თარგმანები; ქართული ხელნაწერები; პარხლის მრავალთავი; ბოდლეს ხელნაწერები საზღვარგარეთ.

ცხოვრება წმინდა მარინასი : (12 თებერვალი, V-VI სს.) // მონანიე და განდეგილი დედები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში : (X-XI სს. ხელნაწერების მიხედვით) : ტექსტი, წყარო, პარალელი / ნ. მირაშვილი. - თბ., 2009. - გვ.168-191[MFN: 10147]

UDC:  821.353.1.09 + 091(=353.1)(100)

შინაარსი:  თხზულება; ბერის ტანსაცმელში ჩაცმული ქალი; ხელნაწერები, ვერსიები; ცხოვრება მარიამის, მარინასი და მარინოსისა, წყაროები, წარმომავლობა; წმინდა მარინას ცხოვრება ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (ბერის ტანსაცმელში ჩაცმული დედები ქართულ ხელნაწერებში, ანალოგიური, ამევე დროს განსხვავებული თხზულება, მარიამი, მარინა, წმინდა მავრიანეს ცხოვრება, პარალელები, მაკარი დიდი ეგვიპტელისა და ეფრემ ასურის ცხოვრების ქართული ვერსიები: პარალელები, ლეგენდის წარმომავლობა, სირაჯ ალ-მულუქი და წმინდა მავრიანეს ცხოვრება); ქართული რედაქციების შედარება (კიმენური რედაქციები, შესავალი, მარიამი, მარიანონი, მავრიანე, შემოკლება); უძველესი ქართული რედაქციები და ბერძნული ორიგინალი (ხელნაწერები, ბერძნული და სირიული ვერსიები, ცხოვრების ბერძნული, ლათინური და სირიული ვერსიების შეჯერება, შესავალი, მნიშვნელოვანი ბერძნიზმი, მოულოდნელი განსხვავება და პარალელი, ცხოვრება ევგენიოსის და მისი ქალიშვილის მარიამისა, მარინოსი და მავრიანე, ბერძნული გავლება, დასკვნა); ცხოვრება წმინდა მავრიანესი (A-95 (X ს.) პარხლის მრავალთავი კიმენი "ცხოვრებაი წმიდისა მავრიანესი" 631r-633r; ცხოვრება წმინდა ევგენიოსისა და მისი ასული მარიმისა (ბოდლე N1 (XIს.), ჰაგიოგრაფიული კრებული კიმენი "ცხორებაი ევგენიოსისა და ასულისა მისისა მარიამისი, რომელმან გარდაიცვალა სახელი მარინედ. გუაკურთხენ უფალო" 485v-489v)

ანოტაცია:  წმინდა მარინას ცხოვრების განსხვავებული რედაქციები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში

პერსონალია:  მარინა (წმინდანი); ეფრემ ასური (საეკლესიო მოღვაწე, მწერალი, პოეტი); მაკარი დიდი ეგვიპტელი (წმინდანი); ევგენიოსი (წმინდანი).

მოხსენიებული პირები:  აბუ ბექირ მუჰამედ ალ-ვალიდ ალ-ტორტუხი.

გეოგ.დასახელება:  ეგვიპტე; ფბითვინია.

თემატიკა:  ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ძველი ქართული მწერლობა; ჰაგიოგრაფია; თარგმანები; ქართული ხელნაწერები; ბოდლეს ხელნაწერები საზღვარგარეთ; პარხლის მრავალთავი.

ცხოვრება მეძვისა ერთისაი, რომელი იყო ალექსანდრია ქალაქითა // მონანიე და განდეგილი დედები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში : (X-XI სს. ხელნაწერების მიხედვით) : ტექსტი, წყარო, პარალელი / ნ. მირაშვილი. - თბ., 2009. - გვ.192-215[MFN: 10149]

UDC:  821.353.1.09 + 091(=353.1)

შინაარსი:  თხზულების შინაარსი; BHG 2102e, BHG 1438h; ბერძნული ვერსია BHg 1438h (De scorto converso); BHg 1438h და აპოფთეგმები; ანონიმური აპოფთეგმების სტრუქტურა (ანონიმური აპოფთეგმა და გამოცემული სირიული ვერსია, პარალელი); სირიული ხელნაწერი და ცხოვრების სირიული ვერსია (De Scorto converso (BHG 1438h), De Sorrore Danielis (BHG 2002e), ტექსტების სპეციფიკა, პარალელი); მეძავი ალექსანდრიელის ცხოვრება ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (ქართული ხელნაწერები); ქართული რედაქციების შედარება (A, B უძველესი ქართული რედაქციები, სხვაობის მაგალითები); ქართული რედაქციები-ბერძნული, სირიული დედანი (ქართული B რედაქცია და De scorto converso (BHG 1438h), ანალოგია და სხვაობა, განკითხვის დღე, სასწორი-პარალელები, მონანიების ანგელოზი, გამოცხადება ბიზანტიურ ჰაგიოგრაფიაში, ანონიმური აპოფთეგმის განვითარების სქემა, ქართული რედაქციების წარმომავლობა, არაბულის გავლენა, დასკვნა); ცხოვრება მეძავი ალექსანდრიელისა (A-95 (Xს.) პარხლის მრავალთავი კიმენი "ცხორებაი მეძვისა ერთისაი, რომელი იყო ალექსანდრია ქალაქითა 633r-636v); უსათაურო (ცხოვრება მეძავი ალექსანდრიელისა) (ბოდლე N1 (XI ს.), ჰაგიოგრაფიული კრებული, კიმენი (უსათაურო) (ცხოვრება მეძავი ალექსანდრიელისა 498r-499r)

ანოტაცია:  ქართული რედაქციების შედარება ერთმანეთთან, სირიულ და ბერძნულ ვარიანტებთან

პერსონალია:  აბბა დანიელ სკიტელი.

გეოგ.დასახელება:  ალექსანდრია.

თემატიკა:  ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ძველი ქართული მწერლობა; ჰაგიოგრაფია; ქართული ხელნაწერები; პახლის მრავალთავი; ბოდლეს კრებული.

კომენტართა შემცველი ქართული ხელნაწერები : ეფრემ მცირის მიერ თარგმნილი გრიგოლ ქვთისმეტყველის ლიტურგიკული საკითხავების კრებული // კომენტარული ჟანრი შუა საუკუნეების ქართულ მთარგმნელობით ტრადიციაში : ეფრემ მცირე და გრიგოლ ღვთისმეტყველის თხზულებათა კომენტარები / თ. ოთხმეზური; რედ.: ა. ხარანაული. - თბ., 2011. - გვ.94-135[MFN: 18639]

UDC:  821.03(479.22) + 821.353.1.09(092) + 091(=353.1)

შინაარსი:  ლიტურგიკული საკითხავების კრებულის ტიპები; კვირიკე ალექსანდრიელისადმი მიჰღვნილი კრებული; Jer. 13-ის ტიპის კრებული; კომენტარული ტექსტის ტექნიკური გაფორმება; ლიტურგიკული საკითხავების კრებულის ბერძნული დედეანი; მარგინალური ნიშნები და მათი გამოყენების წესი გრიგოლ ღვთისმეტყველის თხზულებათა შემცველ ხელნაწერებში

ანოტაცია:  განხილვა

პერსონალია:  გრიგოლ ღვთისმეტყველი [ნაზიანზელი] (მწერალი); ეფრემ მცირე (მწერალი); ბასაილი მინიმუსი (Xს. ბიზანტიელი მწიგნობარი).

გეოგ.დასახელება:  საქართველო.

თემატიკა:  თარგმანი; ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ქართული თარგმანები; ძველი ქართული მწერლობა; ქართველი მწერლები; ქართული ხელნაწერები.

იოანეს გამოცხადება // ბიბლიოლოგია : (ბიბლიურ წიგნთა ძველი ქართული თარგმანები) / ნინო მელიქიშვილი. - თბილისი, 2012. - ISBN 978-9941-0-5010-7. - გვ. 206-211[MFN: 43760]

UDC:  27-23(479.22) + 27-246(479.22) + 821.03(479.22)

შინაარსი:  "გამოცხადების" ავტორი; "გამოცხადების" შედგენილობა; "გამოცხადების" ბერძნული ხელნაწერები. რედაქციები და თარგმანები; "გამოცხადების" და მისი "თარგმანების" ქართული ვერსია

თემატიკა:  ბიბლია; სახარება; თარგმანი.

ბასილი დიდის თხზულებათა (Gr. 48) მინიატურის ერთი იდეური ასპექტი / ქეთევან ბეზარაშვილი, ირმა მათიაშვილი // II საერთაშორისო სიმპოზიუმი ქართული ხელნაწერი : მოხსენებათა თეზისები / ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი. - თბილისი, 2013. - ISBN 978-9941-9284-7-5. - გვ. 25-27. - ტექსტი ინგლისურ ენაზე - გვ. 199-200[MFN: 44551]

UDC:  091(=14)

• მათიაშვილი, ირმა; 

ანოტაცია:  თბილისის ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში დაცული ბერძნული ხელნაწერის აღწერილობა

ორგანიზაცია:  ხელნაწერტა ეროვნული ცენტრი.

თემატიკა:  ბერძნული ხელნაწერები.