საქართველო VI საუკუნეში // საქართველოს ისტორია / ნ. ხაზარაძე, ხ.თოდაძე, მ. ქუქუთელაძე, ნ. ჯორჯიკია; სტუ. - თბილისი, 2009. - ISBN 978-9941-14-536-0. - გვ. 65-73[MFN: 1067]

UDC:  94(479.22)"VI" + 327(479.22) + 27(479.22) + 726(479.22) + 725(479.22) + 94(479.22:55) + 321(479.22) + 94(479.22:495) + 908(479.22)(093)

• თოდაძე, ხ.;  ქუთათელაძე, მ.;  ჯორჯიკია, ნ.; 

შინაარსი:  ქართლი VI საუკუნის I ნახევარში. მეფობის გაუქმება; დიდი ომიანობა ეგრისში; ქართლი VI საუკუნის II ნახევარში. ერისმთავრობის შემოღება

ანოტაცია:  ირანის პოლიტიკური გავლენა საქართველოში

მოხსენიებული პირები:  ვახტანგ I (ქართლის მეფე, გორგასალი); იუსტინიანე II (ბიზანტიელი იმპერატორი); დაჩი (საქართველოს მეფე); კავად I (ირანის მეფე); პროკოფი კესარიელი (ბიზანტიელი ისტორიკოსი); გურგენი (ქართლის მეფე); იუსტინიანე I (რომის იმპერატორი); იოანე ზედაზნელი (ასურელი მამა); დავით გარეჯელი (ასურელი მამა); შიო მღვიმელი (ასურელი მამა); ისე წილკნელი (ასურელი მამა); აბიბოს ნეკრესელი (ასურელი მამა); თადეოზ სტეფანწმინდელი (ასურელი მამა); ანტონ მარტყოფელი (ასურელი მამა); იოსებ ალავერდელი (ასურელი მამა); პიროს ბრეთელი (ასურელი მამა); სტეფანე ხირსელი (ასურელი მამა); მიქაელ ულუმბოელი (ასურელი მამა); ისიდორე სამთავროელი (ასურელი მამა); ელია დიკონი (ასურელი მამა).

გეოგ.დასახელება:  საქართველო; ბიზანტია; ირანი; ამიერკავკასია; სომხეთი; ქართლი; ლაზიკა; კონსტანტინოპოლი; ეგრისი; სპარსეთი; აბაზგია; თაკვერი; სვანეთი; ფაზისი (ფოთი); თბილისი.

თემატიკა:  საქართველოს ისტორია; საქართველოს საგარეო პოლიტიკა; ქრისტიანობა; საეკლესიო ხუროთმოძღვრება; საქართველო-ირანის ისტორიული ურთიერთობები; საქართველო-ბიზანტიის ისტორიული ურთიერთობები; უცხოელები საქართველოს შესახებ; საქართველოს სახელმწიფო წყობილება; საერო ხუროთსოძღვრება.

საკვანძო სიტყვები:  მაზდეანობა; ბიზანტია-ირანის "უვადო ზავი"; ასურელი მამები; სკანდის ციხე; ბიზანტიელები საქართველოს შესახებ; ბერძნები საქართველოს შესახებ; საერისთავოები; მცხეთის ჯვარი.

საქართველო VII საუკუნეში : არაბთა ბატონობის დამყარება // საქართველოს ისტორია / ნ. ხაზარაძე, ხ.თოდაძე, მ. ქუქუთელაძე, ნ. ჯორჯიკია; სტუ. - თბილისი, 2009. - ISBN 978-9941-14-536-0. - გვ. 73-80[MFN: 1068]

UDC:  94(479.22)"VII" + 327(479.22) + 27(479.22) + 2-5(479.22) + 279(479.22) + 28(479.22) + 352(479.22)

• თოდაძე, ხ.;  ქუთათელაძე, მ.;  ჯორჯიკია, ნ.; 

შინაარსი:  საქართველო VII საუკუნის I ნახევარში; არაბთა ბატონობა საქართველოში

ანოტაცია:  ბიზანტია-ირანის ომი და საქართველო. საქართველო-ირანისა და საქართველო-ბიზანტიის ურთიერთობის ისტორიიდან

მოხსენიებული პირები:  კირიონი (კათალიკოსი); მოსე (ცურტავის ეპისკოპოსი); აბრამი (სომეხი კათოლიკოსი); ხოსრო II (ირანის შაჰი); ჰერაკლე (ბიზანტიელი იმპერატორი); ვარსამუსე (ქართლის ერისმთავარი); კავადი (ირანის შაჰი); მოვსეს კალაკანტუაცი (სომეხი ისტორიკოსი); სტეფანოზ II (ქართლის ერისმთავარი); ჰაბიბ იბნ მასლამა (არაბი სარდალი); იუსტინიანე II (რომის იმპერატორი); სერგი ბარნუკისძე (პატრიკიოსი); მურვან ყრუ (არაბი სარდალი); მხეიძე დავით (არგვეთის მთავარი); მხეიძე კონსტანტინე (არგვეთის მთავარი); სტეფანოზ III (ქართლის ერისმთავარი); იოანე საბანისძე (მწერალი); ნერსე (ქართლის ერისმთავარი); ალ-მანსური (ხალიფა); არჩილი (ქართლის ერისმთავარი).

გეოგ.დასახელება:  საქართველო; ირანი; ბიზანტია; ქართლი; ამიერკავკასია; ალბანეთი; თბილისი; ლაზიკა; მექა; მედინა; დასავლეთ საქართველო; ეგრისი; მცხეთა; ციხე-გოჯი; რუსთავი; დმანისი.

თემატიკა:  საქართველოს ისტორია; საქართველოს საგარეო პოლიტიკა; ქრისტიანობა; მაჰმადიანობა; სამოხელეო ინსტიტუტი; საქართველო-ირანის ისტორიული ურთიერთობები; საქართველო-ბიზანტიის ისტორიული ურთიერთობები.

საკვანძო სიტყვები:  დიოფიზიტები; მონოფიზიტები; სექტები; სახალიფოები; არაბების შემოსევები; საამიროები; საერისთავოები.

აფხაზ-აბაზგების წარმომავლობა-ვინაობა / დიმიტრი ლეთოდიანი // სამეცნიერო კონფერენცია "კავკასია და კავკასიელები" : მოხსენებათა მასალები. - თბილისი, 2009. - გვ. 10-15. - ტექსტი ქართულ და ინლისურ ენებზე[MFN: 1610]

UDC:  94(479.222) + 314(479.222) + 94(479.22:495)

ანოტაცია:  აფხაზ-აბაზგების განსახლების არეალი (ეგრისის სამეფო)

მოხსენიებული პირები:  იუსტინიანე I (ბიზანტიის იმპერატორი); გუბაზ II (ეგრისის მეფე).

გეოგ.დასახელება:  ეგრისი; დასავლეთ საქართველო; კოლხეთი; ბიზანტია.

თემატიკა:  დასავლეთ საქართველოს ისტორია; მოსახლეობა; საქართველო-ბიზანტიის ისტორიული ურთიერთობები.

საკვანძო სიტყვები:  აფხაზები; აბაზგები.

ბიზანტიის აღმოსავლური პოლიტიკის ასახვა ქართულ წყაროებში // ბიზანტია ქართულ წყაროებში / თსუ-ს კლას. ფილოლ., ბიზანტ. და ნეოგრეც. ინ-ტი, აღმოსავლეთმცოდნ. ინ-ტი. - თბ., 2010. - გვ.95-140. - ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენ.[MFN: 10048]

UDC:  94(479.22) + 930(479.22) + 726(479.22) + 94(479.22:(495)

შინაარსი:  ბიზანტიის აღმოსავლური პოლიტიკის ასახვა ქართულ ეპიგრაფიკაში (სამშვილდის სიონი, აბასთუმნის ეკლესია, სამწევრისის ეკლესია, ატენის სიონი, ოშკის ტაძარი, ზარზმის ეკვდერი, მინაწერები ხელნაწერებზე); საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის ასახვა ძველ ქართულ და ბიზანტიურ წყაროებში; ბიზანტიური ტიტულატურა იმპერიის აღმოსავლურ პოლიტიკაში; "ყოვლისა აღმოსავლეთისა კურაპალატის" წოდება საქართველოს მეფეთა ტიტულატურაში

მოხსენიებული პირები:  აშოტ I (ქართლის ერისმთავარი); იუსტინიანე I (ბიზანტიის იმპერატორი); კავადი (ირანის შაჰი); გიორგი I (საქართველოს მეფე); ბაგრატ IV (საქართველოს მეფე).

გეოგ.დასახელება:  ბიზანტია; სომხეთი; ალბანეთი; ქართლი.

თემატიკა:  ისტორია; ისტორიოგრაფია; საეკლესიო ხუროთმოძღვრება; საქართველო-ბიზანტიის ურთიერთობები.

საკვანძო სიტყვები:  საქართველოს ისტორია; ქართველი მეფეები; საქართველოს ეკლესია-მონასტრები; წერილობითი წყაროები; ქართულ-ბიზანტიური ისტორიული ურთიერთობები.

ცხოვრება ანასტასია პატრიკიასი // მონანიე და განდეგილი დედები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში : (X-XI სს. ხელნაწერების მიხედვით) : ტექსტი, წყარო, პარალელი / ნ. მირაშვილი. - თბ., 2009. - გვ.216-232[MFN: 10111]

UDC:  821.353.1.09 + 091(=353.1)(100)

შინაარსი:  თხზულება; აბბა დანიელი "სულის მარგებელი" თხრობების მიხედვით; ანასტასია პატრიკიას ცხოვრება ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (ხელნაწერები და უძველესი რედაქციები, ეფთვიმე მთაწმინდელისა და თეოფილე ხუცესმონაზონის თარგმანი, სამი უძველესი რედაქცია, ანასტასია პატრიკია-ანასტასია ნეტარი, ანასტასიას ბიოგრაფია ეფთვიმეს თარგმანის მიხედვით, დასკვნა); ქართული უძველესი რედაქციების ბერძნულ და სირიულ ორიგინალთან ურთიერთმიმართება (სათაურები, განსხვავებები, თეოფილეს თარგმანი, სხვაობა ბერძნულ ტექსტებს შორის, შეთანხმება ქართ. B და ბერძ. B შორის, ბერძნულის გავლენა და სხვაობები, გინგილა, ქამარი, ანასტასიას ტიტული, სევეროსი ანტიოქიის პატრიარქი, ბოდლეს რედაქციის წარმომავლობა; ცხოვრება ანასტასია პატრიკიასი (ბოდლე N1 (XIს.), ჰაგიოგრაფიული კრებული კიმენი "ამბა დანიელისი პატრიკიაისთვს, რომელმან გარდაიცვალა სახელი საჭურისად" 488r-490წr)

ანოტაცია:  ქართული ტექსტების შეჯერება ბერძნულ და სირიულ ტექსტებთან

პერსონალია:  ანასტასია პატრიკია (წმინდანი); აბბა დანიელ სკიტელი; ექთვიმე მთაწმინდელი (მწერალი); თეოფილე ხუცესმონაზონი (მთარგმნელი); სევეროსი (ანტიოქიის პატრიარქი).

მოხსენიებული პირები:  იუსტინიანე (ბიზანტიის იმპერატორი); თეოდორა (ბიზანტიის დედოფალი); არსენ დიდი; წმინდა კირილე; დვალი მ..

ორგანიზაცია:  პარიზის ნაციონალური ბიბლიოთეკა.

გეოგ.დასახელება:  ბიზანტია; ეგვიპტე; ალექსანრია.

თემატიკა:  ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ძველი ქართული მწერლობა; ჰაგიოგრაფია; თარგმანები; ბოდლეს კრებული; ქართული ხელნაწერები საზღვარგარეთ.

ცხოვრებაი ქალწულისა კანონიკესი, რომელი იყო ასული მთავრისა კონსტანტინეპოლელისაი და იქმნა მძოვარ // მონანიე და განდეგილი დედები ქართულ ნათარგმნ ჰაგიოგრაფიაში : (X-XI სს. ხელნაწერების მიხედვით) : ტექსტი, წყარო, პარალელი / ნ. მირაშვილი. - თბ., 2009. - გვ.150-167[MFN: 10146]

UDC:  821.353.1.09 + 091(=353.1)(100)

შინაარსი:  სიუჟეტი; სულის მარგებელი, თხრობანი, პარალელები; აბბა სილასი და მამა სილოვანე; გეოგრაფიული ადგილები; კანონიკე ქალწული-საჭურისი; კანონიკე მძოვარის ცხოვრება ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (ხელნაწერები); ქართული რედაქციების შედარება (სათაურები, კანონიკე ქალწული, მძოვარი); ძველი ქართული რედაქციები და ბერძნული ორიგინალი (სათაურები, სილასი და სილოვანე, განსხვავება, პარალელი, ბერძნულის გავლენა, კლება, გეოგრაფიული ადგილების ტრანსკრიპცია, კოპრათა, ნაბრათან-სემიტური კვალი, ტერმინების ინტერპრეტაცია, ქართული ვერსიის ეპოქა და წარმომავლობა, დასკვნა); ცხოვრება კანონიკე მძოვარისა (A-95, პარხალის მრავალთავი (Xს.), კიმენი ცხოვრებაი ქალწულისა ერთისაი, რომელი იყო ასული მთავრისაი ვისმე კონსტანტინეპოლელისაი და იქმნა იგი მძოვარ ესე არს კანონიკე ქალწული" 628v-636v)

ანოტაცია:  ქართულ და ბერძნულ რედაქციებზე დაყრდნობით ნაწარმოების წყაროსა და ტექსტის წარმომავლობის დადგენა

პერსონალია:  სილასი (ბერი); კანონიკე მძოვარი.

მოხსენიებული პირები:  იუსტინიანე (ბიზანტიის იმპერატორი).

გეოგ.დასახელება:  ბიზანტია; პალესტინა; იერუსალიმი.

თემატიკა:  ლიტერატურული კრიტიკა; ხელნაწერები.

საკვანძო სიტყვები:  ძველი ქართული მწერლობა; ჰაგიოგრაფია; თარგმანები; ქართული ხელნაწერები; პარხლის მრავალთავი; ბოდლეს ხელნაწერები საზღვარგარეთ.

პიესა "ველისარიონი" // ძველი ქართული თეატრი და დრამატურგია / ტ. რუხაძე. - თბ., 2011. - გვ.242-246.[MFN: 15136]

UDC:  821.03(479.22)

ანოტაცია:  იმპერატორ იუსტინესა და მისი მხედართმთავრის ველისარიონის სახელთან დაკავშირებით ევროპაში და რუსეთში შექმნილი რომანები და პიესები; სიმონ ჯანაშიას სახელობის მუზეუმის სისტორიო ფონდში დაცული პიესა "ველისარიონის" ქართული თარგმანი

პერსონალია:  იუსტინიანე (იმპერატორი); ველისარიონი (მხედართმთავარი).

მოხსენიებული პირები:  გაიოზ რექტორი (საზოგადო მლოღვაწე).

ორგანიზაცია:  სიმონ ჯანაშიას სახელობის სახელმწიფო მუზეუმი.

გეოგ.დასახელება:  თბილისი; მოსკოვი; პეტერბურგი.

თემატიკა:  თარგმანები.

საკვანძო სიტყვები:  ქართული თარგმანები; პიესები.

სასანიანური ირანის ლაშქრობა იბერიასა და ეგრისში III-VI საუკუნეებში // მუმლი მუხასა ანუ საქართველო და მისი დამპყრობელნი / ბ. გელაშვილი. - თბ., 2012. - გვ.27-39[MFN: 24112]

UDC:  94(479.22:55)

მოხსენიებული პირები:  ვახტანგ გორგასალი; პიტიახში ვარქსენ; გუბაზ II; კავადი; იუსტინიანე I; ხოსრო I ანუშირვანი.

გეოგ.დასახელება:  საქართველო; ირანი; ბიზანტია.

თემატიკა:  ისტორია; საქართველო-ირანის ურთიერთობები.

საკვანძო სიტყვები:  საქართველოს ისტორია; იბერიის სამეფო; ეგრისის სამეფო; ქართლის სამეფო; ქართულ-ირანული ისტორიული ურთიერთობები.

საქართველო IV-VIII საუკუნეებში / მ. ბახტაძე // საქართველო და ქართველები : (საკითხავი წიგნი) / ზაზა აბაშიძე, მიხეილ ბახტაძე, ოთარ ჯანელიძე. - თბილისი, 2013. - ISBN 978-9941-0-5498-3. - გვ.64-104[MFN: 34101]

UDC:  94(479.22)"IV-VIII" + 94(479.22:495) + 94(479.22:55) + 27(479.22)

შინაარსი:  IV საუკუნე წმ. ნინო; საქართველო V საუკუნეში ვახტანგ გორგასალი; თბილისი; საქართველო VI საუკუნეში; საქართველო VII-VIII საუკუნეებში არაბობა

მოხსენიებული პირები:  წმ. ნინო; მირიანი (ქართლის მეფე, წმინდანი); ნანა (ქართლის დედოფალი, წმინდანი); შაბურ II (ირანის შაჰი); იეზდიგერდ II (ირანის შაჰი); ვახტანგ I გორგასალი (ქართლის მეფე); ჯუანშერი (მემატიანე); დაჩი (ქართლის მეფე); გუბაზ I (ლაზიკის მეფე); გურგენი (ქართლის მეფე); იუსტინიანე I (ბიზანტიის იმპერატორი); ხოსრო I ანუშირვანი (ირანის შაჰი); გუბაზ II (ლაზიკის მეფე); სტეფანოზ I (ქართლის ერისმთავარი); კირიონ I (ქართლის კათოლიკოსი); ჰერაკლე (ბიზანტიის კეისარი); სტეფანოზ II (ქართლის ერისმთავარი); ნერსე I დიდი (ქართლის ერისმთავარი); ლეონ I (აფხაზეთის ერისთავი); ჯუანშერი (ქართლის ერისმთავარი); ნერსე II (ქართლის ერისმთავარი).

გეოგ.დასახელება:  საქართველო; ბიზანტია; ირანი.

თემატიკა:  ისტორია; საქართველო-ბიზანტიის ურთიერთობა; საქართველო-ირანის ურთიერთობა; ქრისტიანობა.

საკვანძო სიტყვები:  საქართველოს ისტორია; ქართველი მეფეები; თბილისის დაარსება; არაბობა; ქართულ-ბიზანტიური ისტორიული ურთიერთობები; ქართულ-ირანული ისტორიული ურთიერთობები; ქრისტიანობს გავრცელება საქართველოში.

ფრანკთა მეფე ხლოდვიგ I, ქართლი მეფე ვახტანგ I გორგასალი და ბიზანტიი იმპერატორი იუსტინიანე I // ევროპული ხელისუფლების სტრუქტურული იდენტობა შუა საუკუნეებში. - თბილისი, 2013. - ISBN 978-9941-22-168-2. - გვ. 35-45[MFN: 44620]

UDC:  94(479.22)"V" + 930(479.22)

ფოტოები:  სალიკური სამართალი. ვანდალგარიუსის ხელნაწერი; ხლოდვიგის მონათვლის მინიატურა; "ისტორიის ათი წიგნის" ხელნაწერი; ვახტანგ გორგასალი, სვეტიცხოვლის ფრესკა. 1840 წელს გარაღებული; ოდოაკრი - პორტრეტი მონეტაზე; რომულუს ავგუსტუსი - პორტრეტი მონეტაზე; იუსტინიანე I. წმინდა ჟიტალის ეკლესიის მოზაიკის დეტალი; ჯუანშერის თხზულების ფრაგმენტი. რუმიანცევისეული ნუსხა. 1703 წ.; ანჩისხატის ბაზილიკის შიდა ხედი. თბილისი; წმიდა ვიტალის ბაზილიკის შიდა ხედი

ანოტაცია:  ქრისტიანული სამეფოების ჩამოყალიბების პროცესი, ქართლის სამეფო

პერსონალია:  ვახტანგ I (ქართლის მეფე, გორგასალი); ჯუანშერ ჯუანშერიანი (ქართველი მემატიანე); გუარამ I (ქართლის ერისმთავარი).

მოხსენიებული პირები:  ხლოდვიგ I (ფრანკთა მეფე); ოდოაკრი (რომის იმპერატორი); რომულუს ავგუსტუსი (რომის იმპერატორი); იუსტინიანე I (ბიზანტიის იმპერატორი).

გეოგ.დასახელება:  ქართლი.

თემატიკა:  ისტორია; ისტორიოგრაფია.

საკვანძო სიტყვები:  საქართველოს ისტორია; ქართლის სამეფო; ქართველი მეფეები; ქართული წერილობითი წყაროები; "ცხოვრება ვახტანგ გორგასალისა".