ვალიკო ჩუბინიძე

1924 წლის ანტისაბჭოთა აჯანყების აქტიური მონაწილე ვალიკო ილარიონის ძე ჩუბინიძე დაიბადა 1891 წლის 1 მაისს, სოფელ ქვაციხეში, ქ. ჭიათურის მახლობლად, ღარიბი გლეხის ოჯახში. ყრმობის წლები შავი ქვის მაღაროებში გაუტარებია. აქვე ეზიარა მარქსისტულ იდეებს. 1900–1905 წლები მისი რევოლუციური ნათლობის წლებია. 1911 წელს აირჩიეს სოციალ–დემოკრატიული მუშათა პარტიის ჭიათურის კომიტეტის წევრად. პირველი მსოფლიო ომის დაწყებისთანავე ჯარში გაიწვიეს, იბრძოდა გერმანიისა და თურქეთის ფრონტებზე. 1917 წლის ბოლოს, ნიკოლოზ მეორის გადადგომისა და ფრონტის მოშლის შემდეგ,  ჩამოდის თბილისში და ახლად შექმნილი სახალხო გვარდის წევრი ხდება. მონაწილეობდა გვარდიის ყველა ოპერაციაში, მათ შორის - არსენალის აღებაში.

საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ ვალიკო ჩუბინიძე ემიგრაციაში არ წასულა, სამშობლოში დარჩა. განაახლა მუშაობა ჭიათურის მაღაროებში და არალეგალურად განაგრძო ბრძოლა საბჭოთა რეჟიმის წინააღმდეგ. აქტიურად მონაწილეობდა 1924 წლის აგვისტოს აჯანყებაში. ჭიათურელმა ამბოხებულებმა დიდ წარმატებას მიაღწიეს, თითქმის უსისხლოდ აიღეს ჭიათურა და მისი ახლომახლო სოფლები. თუმცა გამარჯვებას მხოლოდ 24 საათი ზეიმობდნენ. აჯანყების დამარცხების შემდეგ ვალიკო ჩუბინიძე თბილისში ჩამოვიდა. აქაც არალეგალურად ცხოვრობდა, მაგრამ მიაგნეს და დაიჭირეს. პატიმრობაში დიდხანს არ ყოფილა, გაქცევა მოახერხა და თურქეთის გზით     ემიგრაციაში წავიდა.

1926 წლიდან ვალიკო ჩუბინიძე პარიზშია. 1933 წლამდე მუშაობდა აკაკი ჩხენკელთან საქართველოს საელჩოში, რომელსაც იმ დროს ჯერ კიდევ სცნობდა საფრანგეთის ხელისუფლება. საქართველოს საელჩოს გაუქმების შემდეგ, 1933 წლიდან, სანამ 90 წელი არ შეუსრულდა, პარიზში საცალო ვაჭრობას ეწეოდა. ამასთან არც აქტიური პოლიტიკური მოღვაწეობისათვის გაუნებებია თავი: ორი ათეული წლის განმავლობაში იყო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული პარტიის პარიზის ორგანიზაციის თავმჯდომარე და სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საზღვარგარეთული ბიუროს წევრი, ხოლო პავლე სარჯველაძის გარდაცვალების შემდეგ მისი თავმჯდომარე.

ვალიკო ჩუბინიძე ერთგულად ედგა მხარში სოციალ–დემოკრატთა ლიდერს ნოე ჟორდანიას, ეხმარებოდა მატერიალურადაც, საკუთარი სახსრებით გამოსცა მისი ემიგრაციაში დაწერილი ახალი ნაშრომები (პარიზი, 1956). თავად მისი  წერილებიც ხშირად იბეჭდებოდა საზღვარგარეთულ ქართულ პრესაში. ცალკეა აღსანიშნავი ორ ტომად გამოცემული მისი „მოგონებანი“ (პარიზი, 1938, 1953 წწ.), რომელიც ერთ-ერთ აუცილებელ პირველწყაროს წარმოადგენს როგორც რევოლუციური მოძრაობის, ისე საქართველოს დამოუკიდებლობის პერიოდისა (1918 – 1921 წწ.) და, განსაკუთრებით, საბჭოთა ხელისუფლების წინააღმდეგ მოწყობილი 1924 წლის აგვისტოს ამბოხების ისტორიისათვის.

ვალიკო ჩუბინიძეს საქართველოში დარჩა ოჯახი. მას 1820 წლის იანვარში დაუწერია ჯვარი თამარ დავითის ასულ გოცაძეზე. სამი შვილი ჰყავდათ – თინა, პეტრე და დარეჯანი. ვალიკოს ემიგრაციაში წასვლის შემდეგ მისი ცოლ–შვილი მუდმივ რეპრესიებს განიცდიდა. ყმაწვილებმა მუდმივ დევნას ვერ გაუძლეს, პეტრე ბავშვობაშივე გარდაცვლილა, თინაც ახალგაზრდა დაიღუპა. მეუღლე, თამარ გოცაძე ორჯერ გადაასახლეს, 1937 და 1951 წლებში. გადასახლებიდან დაბრუნებული მამისეულ კერას დაუბრუნდა და  90 წელს გადაცილებული გარდაიცვალა 1991 წლის ზაფხულში.

ვალიკო ჩუბინიძე მეორედ არ დაოჯახებულა. თითქმის ას წელს მიტანებული გარდაიცვალა 1988 წლის 22 აგვისტოს, საფრანგეთში. დაკრძალულია ლევილის ქართულ საძმო სასაფლაოზე. სიცოცხლეში ცოლ–შვილის ნახვა აღარ ეღირსა. მხოლოდ მისი სიკვდილის შემდეგ მოახერხეს დარეჯანმა და მისმა ქალიშვილმა უცნობი მამისა და ბაბუის საფლავის მონახულება, ქართული მიწა მოაყარეს და პანაშვიდიც გადაუხადეს პარიზის წმ. ნინოს ქართულ ეკლესიაში. 

წყარო: 

1. შარაძე გურამ. უცხოეთის ცის ქვეშ. ტ. 3. – თბ., 1993. – გვ. 186-194.

2. წერეთელი გიორგი. ვალიკო ჩუბინიძის მოგონებების გამო  // თავისუფლების ტრიბუნა. - პარიზი, 1974. – N 5

ქართველები უცხოეთში : წ.1 / რუსუდან დაუშვილი, გრიგოლ კალანდაძე, რუმუდან კობახიძე, გოჩა ჯაფარიძე, თემურ ტარტარაშვილი. - თბ., 2012. - გვ. 201.