Etym. ბერძ. màrtyros (ნათესაობითი ბრუნვა სიტყვისა martýs) + lógos წიგნი, რომელშიც შეტანილია სია (და ცხოვრების უმნიშვნელოვანესი ამბები) მოწამეთა და წმიდათა, ვისაც ეკლესია ყოველდღიურად მიაგებს პატივს. ოფიციალურად, ლიტურგიული წიგნის სახით ის ტრიდენტის კრების შემდეგ დამკვიდრდა (Martyrologium romanum, 1584), თუმცა მისი წინამორბედი იყო კალენდარი, ანუ წმიდათა და დღესასწაულთა ჩამონათვალი, შედგენილი სხვადასხვა ადგილას მათი მოხსენიების თარიღის მიხედვით. უძველესი რომაული ლიტურგიული კალენდარია Deposito martyrum, რომელიც 354 წლიდან „ქრონოგრაფის“ შემადგენლობაში შედის. თავდაპირველად მარტიროლოგი მხოლოდ მოწამეთა სახელებს შეიცავდა, შემდგომ სიას დაემატა ეპისკოპოსები, მოძღვრები, აღმსარებლები, ეკლესიათა მიძღვნის დღეები და სხვ.
Source: პეტროზილო, პიერო. ქრისტიანობის ლექსიკონი/პიერო პეტროზილო; [იტალ. თარგმნა მარიკა სააკაშვილმა; რედ. მერაბ ღაღანიძე; სულხან-საბა ორბელიანის სასწ. უნ-ტი, ქრისტ. თეოლოგიისა და კულტ. ცენტრი]. - თბ.: სულხან-საბა ორბელიანის სასწ. უნ-ტის გამოც., 2011. - 434გვ.; 24სმ.. - ყდაზე: ბერნარდო დადი „ნეტარი ქალწული მარიამის გვირგვინით შემკობა“. - ISBN: 978-9941-0-3408-4