სომხური ეკლესია

ქრისტიანული ეკლესია, დაარსებული სომხეთში III-IV საუკუნეთა მიჯნაზე წმიდა გრიგოლ განმანათლებლის მიერ (რის გამოც ამ ეკლესიას, აგრეთვე, „გრიგორიანულიც“ ეწოდება). მალე ის იქცა სომეხი ხალხისა და სომხური სახელმწიფოს ეკლესიად. კათოლიკოსად წოდებული სომხური ეკლესიის მეთაური თავდაპირველად კესარიის მეტროპოლიტის მიერ იკურთხებოდა. 387 წელს რომის იმპერიისა და სპარსეთის მიერ განაწილებული სომხეთი კონსტანტინოპოლის გავლენის ქვეშ მოექცა. კათოლიკოს აბრამ I-ის მმართველობისას სომხურმა ეკლესიამ მონოფიზიტობა გაიზიარა და გაწყვიტა ურთიერთობა ქალკედონურ ეკლესიებთან. ფლორენციის კრების შემდეგ (1439) კვალავ აღდგა ერთობა კათოლიკე ეკლესიასთან, თუმცა ეს ერთობა არ მიიღო ყველამ. ყოველ შემთხვევაში, სომხური საკრებულო საკუთარი სარწმუნოების ერთგული დარჩა და შეეწინააღმდეგა ჯერ თურქულ ზეწოლას, შემდეგ კი – კომუნისტური რეჟიმის მიერ დევნას.