გნოსისი/გნოსტიციზმი

ფართო მოძრაობა, რომელიც ფილოსოფიურ, თეოსოფიურ, მისტიკურ, რელიგიურ და სხვა ელემენტებს მოიცავს. წარმოშობით ქრისტიანობამდელი ეს მოძრაობა ქრისტიანულ ხანაში ერესად ჩამოყალიბდა, როგორც მცდელობა, იმისა, რომ მკაცრად სუბიექტური ხედვით ხსნა დაყვანილ იქნას ადამიანის – სამყაროში არსებული ღმრთაებრივი ნაპერწკლის – გადარჩენამდე გნოსისის მეშვეობით, რაცაა შემეცნება ადამიანის ნამდვილი ზეციური არსებისა და გადამრჩენელ-გამომცხადებლის მიერ მისთვის დასახული გზისა. 1946 წელს ნაგ ჰამადიში (ეგვიპტე) გნოსტიკური ბიბლიოთეკის აღმოჩენამ ხელი შეუწყო გნოსტიციზმის უფრო ღრმად შესწავლას, რომელიც მანამდე მხოლოდ ცალკეული ქრისტიანი მწერლების (ირენეოსი, იპოლიტე და სხვ.) მოწმობათა საშუალებით იყო ცნობილი.