მრავალძალი

(ქც 4: 765,9). იხსენიება შემდეგ წერილობით წყაროებში: ვახუშტი ბაგრატიონის „აღწერა სამეფოსა საქართველოსა“ (ქც 4: 765,9), „ამირეჯიბთა სიგელი“ (ქრონიკები 1897: 211), იოჰან გიულდენშტედტის „მოგზაურობა საქართველოში“ (გიულდენშტედტი 1962: 107, 119, 293; 1964: 301).

ვახუშტი ბაგრატიონი მრავალძალის შესახებ გადმოგვცემს: „ბარის წყალს ზეით არს მთაში მრავალძალს ეკლესია წმიდის გიორგისა და ჯუარი დიდი ოქროსი, სასწაულთმოქმედი“ (ქც 4: 765,8-10).

მდებარეობს ონის მუნიც-ში, სოფ. მთისკალთის მიდამოებში. მრავალძალი არქეოლოგიურად შეუსწავლელია.

მრავალძალის წმინდა გიორგის XI ს-ის დარბაზული ეკლესია (11X6,5 მ) დგას სოფლის გარეთ, მთის კალთაზე. ნაგებია თლილი ქვით. დაზიანებულია. შემორჩენილია აღმოსავლეთი ფასადი, ნახევარწრიული აფსიდი და ნიშები. ეკლესიის აღმოსავლეთ და სამხრეთ კედელზე შერჩენილია XI ს-ის ნუსხახუცური, ასომთავრული წარწერები და ფრესკული მხატვრობის ფრაგმენტები (ბოჭორიძე 1994: 202, 203).