წედისი

1. (ქც 4: 342,20). იხსენიება შემდეგ წერილობით წყაროებში: ვახუშტი ბაგრატიონის „აღწერა სამეფოსა საქართველოსა“ (ქც 4: 342,20; 344,1; 466,7; 854,5), ბერი ეგნატაშვილის „ახალი ქართლის ცხოვრება“ (ქც 2: 349,7,17, 506,17), ფარსადან გორგიჯანიძის „ისტორია“ (გორგიჯანიძე 1926: 7), XVII-XVIII სს-ის ისტორიული საბუთები (საქ. სიძ. 1909: 129; მასალები საქ. ისტ. გეოგ. 1964: 258; დოკ. საქ. სოც. ისტ. 1940: 247, 275; მასალები საქ. ეკ. ისტ. 1955: 214; ქართ. სამართ. ძეგ. 1981: 22, 680; 1985: 136), იოანე ბაგრატიონის „ქართლ-კახეთის აღწერა“ (ბაგრატიონი 1986: 31).

   მდებარეობს გორის მუნიც-ში, მდ. ათრევას ნაპირზე.

   წედისი არქეოლოგიურად შეუსწავლელია.

   წედისი ამჟამად ნასოფლარია, სადაც შემორჩენილია ნამოსახლარები და ეკლესიის ნანგრევები. წედისის ციხეს უკავია მოზრდილი ფართობი. ციხის კედლები ნაგებია კლდის დიდი ლოდებით კირხსნარზე. ციხის სამხრეთი ნაწილი დანგრეულია. აღმოსავლეთისა და დასავლეთის კედელი მომრგვალებულია. ეტყობა იგი საბრძოლო კოშკს წარმოადგენდა. კოშკს აქვს კარი, რომელიც ციხის ეზოში გადის. ციხის მოედანი შემოზღუდული ყოფილა ქვიტკირის მაღალი გალავნით. გალავანში მდებარეობს წმინდა გიორგის ეკლესია (მაკალათია 1957: 13).

    

   ბიბლიოგრაფია: ბაგრატიონი 1986: 31; დოკ. საქ. სოც. ისტ. 1940: 247, 275; გორგიჯანიძე 1926: 7; მასალები საქ. ისტ. გეოგ. 1964: 258; მასალები საქ. ეკ. ისტ. 1955: 214; მაკალათია 1957: 13; საქ. სიძ. 1909: 129; 854,5; ქართ. სამართ. ძეგ. 1981: 22, 680; 1985: 136; ქც 2: 349,7,17, 506,17; ქც 4: 342,20; 344,1; 466,7.

2. დაბა, ციხე (ქც 4: 766,21).

   იხსენიება შემდეგ წერილობით წყაროებში: ვახუშტი ბაგრატიონის „აღწერა სამეფოსა საქართველოსა“ (ქც 4: 766,21), იოანე ბაგრატიონის „ქართლ-კახეთის აღწერა“ (ბაგრატიონი 1986: 78), იოჰან გიულდენშტედტის „მოგზაურობა საქართველოში“ (გიულდენშტედტი 1962: 105, 107, 121, 291; 1964: 29, 153, 183, 259).

   მდებარეობს ონის მუნიც-ში, კუდაროს ქედის დასავლეთ კალთაზე, მდ. ჯეჯორის ხეობაში.

   1958 წ. ივ. ჯავახიშვილის სახ. ისტორიის ინსტიტუტის ზემო რაჭისა და სამხრეთ ოსეთის არქეოლოგიურმა ექსპედიციამ (ხელმძღ. ალ.კალანდაძე) დაზვერვები ჩაატარა სოფ. წედისის მიდამოებში. სოფლის სამხრეთ-აღმოსავლეთით, წედისის ბორცვზე შეგროვილ იქნა კაჟისა და ობსიდიანის მრავალრიცხოვანი ინვენტარი. მათში გამოირჩევა საფხეკები, საჭრისები, მიკროლამელები და ანატკეც-ანამტვრევები. მასალის თარიღი განისაზღვრა ადრეული ნეოლითით (კალანდაძე 1959: 5).

   წედისიდან ცნობილია ანტიკური ხანის ბრინჯაოს ბალთა, რომლის ჩარჩო შესრულებულია წნული ორნამენტით. ბალთაზე გამოსახულია ჯიხვი, რომელსაც კუდზე აზის ფრინველი და გველი. ბალთის ზომაა 13X12,5 სმ. ნივთი შემთხვევით აღმოჩნდა წედისის ეკლესიაში. ბალთა ინახება ონის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმში (ხიდაშელი 1972: 113).

   წედისის ციხე დღეისათვის მთლიანად დანგრეულია. სოფლის განაპირას დგას ადრე შუა საუკუნეების დარბაზული ეკლესია.

    

   ბიბლიოგრაფია: ბაგრატიონი 1986: 78; გიულდენშტედტი 1962: 105, 107, 121, 291; 1964: 29, 153, 183, 259; კალანდაძე 1959: 5; ქც 4: 766,21; ხიდაშელი 1972: 113.

   See also: ლექსიკონის (ფოტოებიანი) ელ-რესურსი, PDF ფაილი

   Source: „ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი“, გ. გამყრელიძე, დ. მინდორაშვილი, ზ. ბრაგვაძე, მ. კვაჭაძე და სხვ. (740გვ.), რედ. და პროექტის ხელმძღვ. გელა გამყრელიძე. საქ. ეროვნ. მუზეუმი, არქეოლ. ცენტრი. – I-ლი გამოცემა. – თბ.: ბაკურ სულაკაურის გამ-ბა, 2013. – 739 გვ.