ბაკურიანი, ბაკულიანი

(ქც 4: 318,19; 672,6). იხსენიება შემდეგ წერილობით წყაროებში: ვახუშტი ბაგრატიონის „აღწერა სამეფოსა საქართველოსა“ (ქც 4: 318,19; 333,23; 364,17; 380,29; 381,7; 672,6), იოანე ბაგრატიონის „ქართლ-კახეთის აღწერა“ (ბაგრატიონი 1986:46), გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი (გურჯისტანის ვილაიეთის ... 1958: 490, 493, 494).

მდებარეობს ბორჯომის მუნიც-ში, დაბა ბაკურიანის ტერიტორიაზე.

შუა საუკუნეებში თორის შემადგენლობაშია. თურქების მიერ სამცხე-საათაბაგოს დაპყრობის შემდეგ ის პეტრეს ლივას ქაშვეთის ნაჰიეში შედიოდა (გურჯისტანის ვილაიეთის ... 1958: 494).

1926 წ. ბაკურიან-თორის ექსპედიციამ (ხელმძღ. ლ. მელიქსეთ-ბეგი) ბაკურიანში შეისწავლა ციკლოპური ნაგებობა (მელიქსეთ-ბეგი 1928: 10, 16). 1968 წ. ივ. ჯავახიშვილის სახ. ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტის მესხეთ-ჯავახეთის არქეოლოგიურმა ექსპედიციამ (ხელმძღ. ოთ. ღამბაშიძე) დაზვევრითი სამუშაოები ჩაატარა ბაკურიანში (ღამბაშიძე 1969: 19). 1985-1986 წწ. იმავე ინსტიტუტის არქეოლოგიური კვლევის ცენტრის მესხეთ-ჯავახეთის ექსპედიცია (ხელმძღ. ოთ. ღამბაშიძე) დაზვერვით სამუშაოებს აწარმოებდა ბაკურიანის ბოტანიკური ბაღის ტერიტორიაზე (ღამბაშიძე ... 1991: 33).

ციკლოპური ნაგებობა მდებარეობს ბაკურიანის ბოტანიკური ბაღის მიდამოებში. შემორჩენილია კედლის ფრაგმენტები. გეგმაში ის ოთხკუთხაა. ლ. მელიქსეთ-ბეგმა ის დაახ. ძვ. წ. IX ს-ით დაათარიღა (მელიქსეთ-ბეგი 1938: 63, 64). არქეოლოგიურმა დაზვერვებმა ბოტანიკური ბაღის ტერიტორიაზე გამოავლინა ნამოსახლარი გორა, რომელზეც აიკრიფა თიხის ჭურჭლის ფრაგმენტები, მინისა და სარდიონის მძივები, ბრინჯაოს საკინძი. მასალა თარიღდება ძვ. წ. VIII-VI სს-ით (ღამბაშიძე ... 1991: 33). ინახება საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში (ს. ჯანაშიას სახ. საქართველოს მუზეუმი).

აქ შემორჩენილია რამდენიმე ეკლესია: ბაკურიანის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, 4 კმ დაშორებით დგას წმინდა ელიასა და წმინდა გიორგის XIX ს-ის დარბაზული ტიპის ეკლესიები (ხუჯაძე 1969: 101).