შე-ერთება-ჲ

1. Gk. σύνθεσις ἡ
   შეკრება, შეერთება
    

   რიცხუვაჲ სხუაჲ არარაჲ არს, არამედ ერთ ერთისა შეერთებაჲ (ნოს., პასუხ. ექუს., გ. ათ., IV, 13); – συνάφεια ἡ – ერთისა ორად თქუმაჲ – ესე უფროჲსღა შეერთებაჲ არს (დამასკ., დიალ., ეფრ., 36,1); – ἕνωσις ἡ (ἑνόω) – არ ვინაჲმე შეიცვალების სული შეერთებასა შინა (ἐν τῇ ἑνώσει) (ნემეს., პეტრ., 53.18-19); სხუაჲ ვიდრემე არს შეერთებაჲ და სხუაჲ – განჴორციელებაჲ, რამეთუ შეერთებაჲ უკუე მხოლოსა შეყოფასა ოდენ ცხად-ჰყოფს, ხოლო თუ რაჲსა მიმართ იქმნა შეყოფაჲ, არასადა (დამასკ., გარდ., არს., 173); შეერთებით უკუე და საზოგადო არს ერთ-მთავრობისა სამებისა ზეშთაღმრთისა ღმრთეებაჲ, ზეშთასახიერებისა სახიერებაჲ (არეოპ., საღმრ., ეფრ., 2.4); – ἐπιμιξία ἡ – შერევა, შეზავება – უხილავსა დაბადებულსა ზიარებაჲ შეერთებისაჲ ხილულთა მიმართ არა აქუნდა (ნოს., პასუხ. ექუს., გ. ათ., III, 4); – ἡνωμένος (ἑνόω) – ხოლო ჩუენ, ვინაჲთგან წესი სიტყჳსა ჩუენისაჲ წარმოვთქუთ აქა და ზოგადად წარმოვიხუენით სახელთა საღმრთოჲსა შეერთებისა (ჰენდ. τὰ κοινὰ καὶ ἡνωμένα) და განყოფისათა (τῆς διακρίσεως) თჳთებანი (არეოპ., საღმრ., ეფრ., 2.11) ჩუენ საღმრთოთა სახელთა შეერთებად (ἑνοῦν) და განყოფად (διακρίνειν) მოსწრაფე ვართ, ვითარ-იგი თჳთ შეერთებულ (ἥνωται) და განყოფილ არიან (διακέκριται) საღმრთონი საქმენი (არეოპ., საღმრ., ეფრ., 2.6); ხოლო გჳჴმს ჩუენ, ვითარ ვჰგონებ, კუალად ქცევითა გამოჩინებაჲ სახესა ღმრთისა შეერთებისა და განყოფისასა (ἑνώσεώς τε καὶ διακρίσεως), რაჲთა ესრეთ ადვილ შეწყობილ-იქმნეს ყოველი სიტყუაჲ ჩუენი (არეოპ., საღმრ., ეფრ., 2.4); – ჰენდ. ἁρμονία καὶ κράσις ἡ – ურთიერთას შეერთებასა და შეზავებასა ნივთთასა (τῶν στοιχείων) შეურევნელად და განუწვალებელად ჰმარხავს (არეოპ., საღმრ., ეფრ., 8.5);

   Antonym: განყოფაჲ
2. დოგმატ.
   ქრისტეში ორი ბუნების შეერთება – ἕνωσις ἡ (ἑνόω)
    

   ამათ შეერთებათა (ἑνώσεών) და განყოფათათჳს (διακρίσεων) რაოდენი-რაჲ მიზეზი ვპოვეთ ღმრთივშუენიერთა სიტყუათა შინა წერილისათა, ღმრთის-მეტყუელებითთა განწესებათა შინა თითოეულისათჳს შემოვიღეთ სიტყუაჲ და, რაოდენ დასატევნელ იყო, მათთჳს განვაწესეთ (არეოპ., საღმრ., ეფრ., 2.7); ვითარ-იგი სხუათაცა ადგილთა მითქუამს ჩუენისა ამის ღმრთისმეტყუელებისა მოცემისა, მღდელმესაიდუმლოენი ესევითართა წოდებათა მიერ განუყოფენ და ერთობად იტყჳან საღმრთოსა მას უმეტესად უთქუმელსა და უცნაურსა მხოლოობასა საიდუმლოჲსა და განუყოფელისა ზეშთასიმტკიცისასა, ხოლო განყოფილად – სახიერების შუენიერთა გამოსლვათა და გამოჩინებათა ღმერთმთავრობისათა: რამეთუ ორთავე მათ თჳსნი თჳთებანი ჰქონან, ერთობასაცა და განყოფილებასა, ვითარ-იგი არს საღმრთოჲსა შეერთებისათჳს, გინა ზეშთაარსებისა; შეერთებით უკუე-და საზოგადო არს ერთმთავრობისა სამებისა ზეშთაღმრთისა ... პირველითგან გუამთა მათ ურთიერთას დავანებაჲ და დამყარებაჲ, ყოვლითურთ შეერთებული და არცა ერთითა-რაჲთ კერძოჲთა შერევნული, ვითარცა-იგი ნათელი ლამპართაჲ, რაჲთა გრძნობადთა და ჩუენთაგანი ვიჴუმიო სახე, რომელნი-იგი, რაჟამს ერთსა სახლსა შინა იყვნიან, და ყოვლად-ყოვლითა ურთიერთას იყვნიან, და კუალად თჳსაგან აქუნდის თითოეულსა მათსა თჳსებაჲ თჳსად განყოფილი, შეერთებული განყოფასა შინა და განყოფილი შეერთებასა შინა (არეოპ., საღმრ., ეფრ., 2.4); ღმრთეებაჲ ორთა ბუნებათაგან ქმნილად აღვიარებ უფალსა ჩუენსა უწინარეს შეერთებისა (πρὸ τῆς ἑνώσεως); – კუალად თჳსაგან აქუნდის თითოეულსა მათსა თჳსებაჲ თჳსად განყოფილი – შეერთებული განყოფასა შინა და განყოფილი შეერთებასა შინა (ἡνωμένα τῇ ἑνώσει διακεκριμένα) (არეოპ., საღმრ., ეფრ., 2.4); არა განსწვალებს ქრისტესა, არამედ დაცვულად წარმოადგენს შეერთებასაცა შინა განყოფილებასა ბუნებათასა (მქს., პიროს., გელ., 18,36); ანუ ოდესღა სთქუნეთ ორნი ბუნებანი ქრისტესნი ერთისა შეზავებულისა ბუნებისა შემდგომად შეერთებისა მეტყუელთა (სტით., სომხ. წვალ., არს., I,8 I,III); ვითარმედ უწინარეს შეერთებისა ერთითა ბუნებითა იყო ქრისტე, ყოვლით კერძო ცხად არს, ხოლო შემდგომად შეერთებისა – ორითა – დაღათუ შერევნაჲ სახილველ-იყოს შეერთებასა შინა (დამასკ. ორთა ნებათ. და ბუნებ., არს, 203,1: 174, სქოლ., 3,5-6); თითოსახეთა ბუნებათაგან შემოკრებულსა ბუნებითნი თჳთებანი ორთავე ბუნებათანი საჭიროდ ჰქონან, დაღათუ შერევნაჲ სახილველ იყოს შეერთებასა შინა (დამასკ. ორთა ნებათ. და ბუნებ. არს., S1463, 128r);

3. Gk. ἕνωσις ἡ
   ნეოპლატ.
    

   [ერთებრთა] ღმრთივობაჲ შეერთებისა მიერ [არს] (პრ., კავშ., პეტრ., 165; 99.12-13); – ἕνωσις ἡ – ერთებრნი რომელნიმე სრულნი თჳთერთისგან წარმოიჩინნეს, ხოლო ნაბრწყინნი – შეერთებისაგან (პრ., კავშ., პეტრ., 64; 42.26-27); არცა ყოველი შეერთებაჲ [არს] ღმერთ, არამედ თჳთსრული ოდენ ერთი მხოლოდ (პრ., კავშ., პეტრ., 64 42.31-32); – συνέχεια ἡ – თითოეულსა წესსა ზედა არს ვიდრემე ზიარებაჲ და შეერთებაჲ და იგივეობაჲ (პრ., კავშ., პეტრ., 21; 19.1-2)

   Source: ძველქართულ-ძველბერძნული ფილოსოფიურ-თეოლოგიური ტერმინოლოგიის დოკუმენტირებული ლექსიკონი = Old georgian-greek documented dictionary of philosophical-theological terminology: (მასალები) / [ქართველოლ., ჰუმანიტ. და სოც. მეცნ. ფონდი რუსთაველის ფონდი; პროექტის ავტ. და სამეცნ. ხელმძღვ. დამანა მელიქიშვილი; პ/მგ რედ. ანა ხარანაული, ბერძნ. ტექსტის რედ.: ლევან გიგინეიშვილი, ვიქტორია ჯუღელი]. - I-ლი გამოც.. - თბ.: ბაკურ სულაკაურის გამ-ბა, 2010. - 29სმ.