არაბი გეოგრაფი და მოგზაური (დ. 943 − გ. წ. უცნობია). ავტორი თხზულებისა „წიგნი გზებისა და სახელმწიფოების შესახებ“, რომელშიც დიდი ადგილი აქვს დათმობილი ცნობებს ამიერკავკასიაზე. X ს. შუა წლებში ი. ჰ. თბილისში ჩამოვიდა და შემოგვინახა ქალაქის მეტად საინტერესო აღწერილობა: თბილისს იგი ამიერკავკასიის მეორე ქალაქად თვლის და აღნიშნავს, რომ „სიდიდით ის მხოლოდ ბაბ ალ-აბვაბს (დერბენდს) ჩამოუვარდება. მას ორი კედელი აქვს თიხისაგან და სამი კარი. ესაა ქალაქი ნაყოფიერი, გამაგრებული, მდიდარი პროდუქტებით, იაფფასიანი, თავისი კეთილდღეობით აღემატება სხვა მდიდარ სახელმწიფოებსა და ნაყოფიერ ქვეყნებს... ქალაქი წარმოადგენს მნიშვნელოვან სასაზღვრო პუნქტს, უამრავი მტრებით გარშემორტყმულს ყოველი მხრიდან... ქალაქი მდინარე მტკვარზე მდებარეობს. თბილისში მცურავი წისქვილებია, რომლებიც ფქვავენ ხორბალს. თბილისში უცხოელთათვის უშიშროება და სტუმართმოყვარეობა სუფევს. აქ ყველას, მათთან შემთხვევით მოსულსაც კი მეგობრულად ექცევიან, ვისაც კი ოდნავი გულისხმიერება ან ცოდნა აქვს მეცნიერებისა“.
ლიტ:. სიხარულიძე ე., იბნ ჰაუკალი თბილისის შესახებ, კრ.: საქართველოს ისტორიის აღმოსავლური მასალები, წგ. 1. თბ., 1976.