გერმანელი ექიმი, მოგზაური, ავანტიურისტი (1744-93). რუსეთის რეზიდენტი ერეკლე II-ის კარზე. 1774-83 ცხოვრობდა თბილისში. იცოდა რამდენიმე აღმ. ენა, მ. შ. ქართულიც. რ-მა მნიშვნელოვანი კვალი დატოვა თბილისის სამეცნ.- საგანმანათლებლო ცხოვრებაში. იაკუბ-ხანის სახელით მრავალმხრივ საქმიანობას ეწეოდა ერეკლე II-ის კარზე; მუშაობდა ექიმად, გერმ. ენას ასწავლიდა პატრების სკოლაში. მან თბილისში გახსნა სამედ. სასწავლებელი და ე. წ. საბატონიშვილო სკოლა. იგი ქართველ სამხ. პირებს ასწავლიდა საარტილერიო საქმეს და დავით ბატონიშვილის ერთ-ერთი მასწავლებელიც იყო. დიდ დროს უთმობდა სამთამადნო საქმეს, ხელმძღვანელობდა სტამბას (ვენიდან გამოიწერა სასტამბო მანქანა) და სხვ. რ-ის ნაშრომს „კავკასიის ისტორიულ-ტოპოგრაფიული აღწერა“ (რომელიც 2 წიგნად გამოსცა პეტერბურგის აკადემიამ), როგორც საქართველოსა და კავკასიის ისტორიის წყაროს, დღესაც არ დაუკარგავს მნიშვნელობა.
ლიტ.: ტარდი ლ., იაკუბ-ბეი, თბ., 1971.