ეფრემ მცირე

XI საუკინეში მოღვაწე ქართველი სასულიერო პირის, XIს-ის ქართველი ფილოლოგი, ფილოსოფოსი და მთარგმნელი.მან შექმნა საკუთარი მთარგმნელობითი თეორია, რაც ძირითადად სამი პრინციპით განისაზღვრა: 1. თხზულება უშუალოდ დედნიდან უნდა ითარგმნებოდეს. 2. თარგმანი ზედმიწევნით ზუსტად უნდა გადმოსცემდეს დედნის ტექსტს, ამასთან მთარგმნელმა არ უნდა შელახოს მშობლიური ენის ბუნება. 3. ტექსტის სწორად გასაგებად თარგმანს უნდა დაერთოს კომენტარები. ეფრემ მცირემ დიდი წვლილი შეიტანა ქართული სასულიერო მწერლობის ყველა დარგში, განსაკუთრებით ეგზეგეტიკური მწერლობის განვითარებაში. მან იოანე ოქროპირის შრომის მიხედვით დაწერა ეპისტოლეთა თარგმანები ანუ განმარტება, შექმნა დამოუკიდებელი რედაქცია დავითის კატენებისა, თარგმნა ეკლესიასტე კომენტარები გრიგოლ ნეოკესარიალისა, ეზეკილის მეტაფრასი, რომელსაც გრიგოლ ნაზიანზელს მიაკუთვნებენ. მისი თარგმნილია გრიგოლ ნაზიანზელისავე პოლემიკური სიტყვები, ეფრემ ასურის, კასიანე ჰრომაელის, პალადიოს ელენოპოლელისა და სხვათა ასკეტიკურ-მისტიკური თხზულებანი. მან საფუძველი ჩაუყარა ფილოსიფიური აზროვნების ორ ნაკადს: არისტოტელიზმს (იოანე დამასკელის მიერ გადამუშავებული სახით) და ნეოპლატონიზმს. შუა საუკუნეების ქართულ ფილოსოფიურ აზროვნებაში მნიშვნელოვანი იყო არეოპაგიტული მოძღვრება, რომლის შემოტანა ქართულ სინამდვილეში დაკავშირებულია ეფრემ მცირესთან. მის მიერ თარგმნილმა არეოპაგიტულმა კორპუსმა და კომენტარებმა დიდი როლი ითამაშა ქართული ნეოპლატონიზმის განვითარებაში. მან თავისი დროის ფილოსოფიური აზროვნება მაღალ დონეზე აიყვანა და დახვეწა.