აღმოსავლეთის საკითხი

პირობითი სახელწოდება, რომელიც მიღებულია საისტორიო ლიტერატურაში XVIIIს. მიწურულსა და XXს. დასაწყისის იმ საერთაშორისო წინააღმდეგობათა აღსანიშნავად, რომელიც დაკავშირებულია ღრმა შინაგანი კრიზისით მოცული თურქეთის იმპერიის მოსალოდნელ დაშლასთან და დიდი სახელმწიფოების – ინგლისი, საფრანგეთი, რუსეთი, ავსტრია (1867 წლიდან ავსტრო-უნგრეთი), პრუსია (1871 წლიდან გერმანია), – ბრძოლასთან მისი სამფლობელოების გაყოფისათვის. „აღმოსავლეთის საკითხის“ წარმოშობა დაკავშირებულია ერთი მხრივ, თურქეთის იმპერიის კრიზისთან, რომლის ერთ-ერთ გამოვლინებას წარმოადგენდა ბალკანეთისა და იმპერიის სხვა არათურქი ხალხების ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობა; მეორე მხრივ, ახლო აღმოსავლეთში ევროპის სახელმწიფოების კოლონიური ექსპანსიის გაძლიერებასთან მათში კაპიტალისტური ურთიერთობის განვითარებასთან დაკავშირებით. თვით ტერმინი „აღმოსავლეთის საკითხი“ პირველად გამოიყენეს 1822 წელს, საღვთო კავშირის ვერონის კონგრესზე, ბალკანეთში შექმნილი მდგომარეობის – თურქეთის წინააღმდეგ ბერძენთა ეროვნულ-განმათავისუფლებელი აჯანყების (1821-1829წწ.), – განხილვისას.