ნომინალიზმი

დოქტრინაა, რომლის მიხედვითაც, უნივერსალური ცნებები არა მხოლოდ ინდივიდებისგან შემდგარ რეალობაში, არამედ ჩვენს გონებაშიც არ არსებობენ. ზომიერი ნომინალიზმის თანახმად, უნივერსალური არ არსებობს საგნებში, არამედ მხოლოდ in intellectu, ანუ ჩვენს გონებაშია, რადგანაც ისაა გონებრივი და ლინგვისტიკური ნიშანი მსგავს თვისებათა მქონე ინდივიდუუმთა კლასიფიკაციისათვის. ამ ვერსიით, რომელიც არსებითად აზროვნების ცინიკურ-ისტორიულ თეორიას იმეორებს, უნივერსალურს მარტო ლოგიკურ-აზრობრივი ღირებულება გააჩნია და არა-ონტოლოგიური. ეს დოქტრინა ყველაზე დასრულებული სახით სქოლასტიკის ეპოქის დასასრულს ოკამის სწავლებაშია გადმოცემული. იმ პერიოდში, რომელსაც ამჟამად განვიხილავთ, ზომიერი რაციონალიზმის ორიგინალურ ვერსიას აბელარის ეგრეთწოდებული „კონცეპტუალიზმი“ წარმოადგენს. „ნომინალიზმი“ აზრსა და რეალობას შორის ერთგვარ განცალკევებას ვარაუდობდა და ზოგად ცნებათა რეალობის აბსტრაქტულ, მათთან არათანმხვედრ სიმბოლოებამდე დაყვანას აღნიშნავდა. ეს კი მეტაფიზიკის ეჭვქვეშ დაყენებას ნიშნავდა.