ისტორიულად ჰქვია აზროვნების ისეთ წესს, რომელიც ვერ ეგუება სამყაროს არასრულყოფილებას, და, მასთან ერთად, ამ სამყაროში ადამიანის მოქმედების გარდუვალ ნაკლულობას.
Source: პოლიტიკური პრაგმატიზმი თუ პოლიტიკური იდეალიზმი? : უნიადაგო მეოცნებეები ოპორტუნიზმის ჭაობში / მშვიდობის, დემოკრატ. და განვით. კავკას. ინ-ტი ; [რედ.: ზეინაბ სარაძე] - თბ. : CIPDD, 2000.
მეთვრამეტე საუკუნის დასასრულისა და მეცხრამეტე საუკუნის პირველი ათწლეულების ევროპის კულტურული (ფილოსოფიური, ლიტერატურული, მხატვრული) მოძრაობა. ამ მიმდინარეობის აღსანიშნავად გამოყენებული სახელწოდება „რომანტიზმი“ ტერმინ „რომანტიკულს“ უკავშირდება. სიტყვა „romance“, რომელიც XVII საუკუნიდან იხმარება, თავდაპირველად ლექსად გადმოცემულ პოეტურ მონათხრობს აღნიშნავდა („რომანსი“), შემდეგ კი-პროზაულ ნაწარმოებს („რომანი“). სიტყვა „რომანტიკული“ ამავე პერიოდში შუა საუკუნეთა ხალხებსაც მიემართებოდა, რადგანაც ისინი რომაული და ბარბაროსული ელემენტების შერწმით წარმოიშვნენ („romanicus“ და „romanticus“); შუა საუკუნეებთან მიმართებაში ანტიკური ხანა კლასიკური პერიოდია, ამიტომაც ამ ორი ეპოქის ხსენებისას სიტყვების „კლასიკურისა“ და „რომანტიკულის“ წყვილს იშველიებდნენ.შეიძლება ითქვას, რომ რომანტიზმს შუა საუკუნეების რაინდობის ყველა დადებითი თვისება და ნაკლი ახასიათებს: იდეალი და გმირობა, გრძნობისა და ფანტაზიის ცალმხრივობა, ცალკეულ თვისებათა უცნაური და გაზვიადებული ხასიათი. პოლიტიკაში, ხელოვნებასა და ლიტერატურაში რომანტიზმის შემდგომმა განვითარებამ უფრო მის ნაკლოვანებათა გამოაშკარავებას შეუწყო ხელი. რომანტიკოსი იდეალს ისახავს, მას უძღვნის თავს და მასში იკეტება, ისე რომ არც სხვებსა და არც მათ მოსაზრებებს აღარ იღებს მხედველობაში. იდეალი შეიძლება იყოს მისიისა თუ ამბიციის, სამშობლოსა თუ დიდების, თავისუფლებისა თუ სახელმწიფოს იდეალი.
Source: ფილოსოფიის ისტორია ტ. II / შეადგინა ივან მარტინიმ M.I.; [იტალ. თარგმნა მარიკა სააკაშვილმა; რედ. ზაზა შათირიშვილი; სულხან-საბა ორბელიანის სახელ. თეოლ., ფილოს., კულტ. და ისტ. ინ-ტი] - [თბ., 2008]