არაცნობიერი

ჯერ კიდევ გაუცნობიერებელი გამოცდილებების, მოთხოვნილებების, მოტივებისა და სხვა შინაარსების ერთობლიობა. ფსიქოანალიზში ა. ნიშნავს განდევნილ, ლტოლვაზე დამოკიდებულ აზრებს, სურვილებს, მოგონებებსა და ა. შ., რომელთაც ,,მე“ უკეტავს გზას ცნობიერებისაკენ. ა. ვლინდება ქცევაში, განსაკუთებით კი ნერვოზულ სიმპტომებში. თუკი ,,მეს“ კონტროლი შესუსტებულია, ა. ტრანსფორმირებული სიმბოლოს სახით აღწევს ცნობიერებამდე (ა. სურვილების ტრანსფორმაცია სიმბოლოდ ხდება, მაგ., სიზმარში). ა–ის პრობლემა განიხილა ზიგმუნდ ფროიდმა (1856–1939). განსახვავებით ფროიდისაგან, რომელიც ,,პიროვნულ ა–ზე“ ამახვილებდა ყურადღებას, კარლ გუსტავ იუნგი (1875-1961) აღიარებდა კოლექტიური ა–ის არსებობას, რომლის შინაარსს, იუნგის თანახმად, არქეტიპები – ისტორიამდელი ყოფიდან გამოყოლილი ,,პირვანდელი სურათხატები (Urbild) წარმოადგენს (მაგ., გველი, კეთილი ფერია და ა. შ.), რომლებიც სიზმარში ან კიდევ ზეზეურ სიზმარში (Tagtraum) შეიძლება გაცნობიერდეს.