ძირძველი მოსახლეობა

მოსახლეობის კატეგორია, რომელიც განსხვავდება თავისი წარმოშობითა და სტატუსით იმ ქვეყანაში, რომელშიც ის ცხოვრობს. აღნიშნავენ ძმ -ის შემდეგ ძირითად ნიშნებს: ა) თაობები, რომელთა წინაპრები ცხოვრობდნენ კონკრეტულ ტერიტორიაზე სხვა ჯგუფის მოსვლამდე; ბ) როგორც წესი, ეს მოსახლება განსხვავდება გარედან მოსული და საზოგადოებაში გაბატონებული მოსახლეობისაგან კულტურით, ტრადიციებით, ადათ-ჩვეულებებით, ენით, ფსიქოლოგიით; გ) ამ ჯგუფის თვითშეგნება ეფუძნება რწმენას, რომ იგი არის ძმ-ის მემკვიდრე და მას სურს, შეინარჩუნოს კულტურა, კონტროლის მატერიალური რესურსების მიმართ. ხშირად სახელმწიფოს მცდელობა, შეიტანოს ამ რეგიონებში თანამედროვე ცივილიზაციის ელემენტები, მედგარ წინააღმდეგობას აწყდება. მეორე უკიდურესობაა სახელმწიფოს მცდელობა, მოათავსოს ძმ - რეზერვაციებში - მკაცრად დაცულ სპეციალურ ზონებში (ინდიელები აშშ-ში), რამაც არაერთხელ ამ მოსახლეობის შეიარაღებული წინააღმდეგობა გამოიწვია, რასაც მსხვერპლი მოჰყვა. გაერო-სა და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების მეცადინეობით, დღეს ძმ-ის პრობლემა ადამიანის უფლებათა დაცვის ერთ-ერთ ამოცანად იქცა. 1995-2004 წლები გამოცხადებული იყო „მსოფლიოს ძირძველი ხალხების საერთაშორისო დეკადად“. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი ცნობს ძმ-ის თვითგამორკვევის უფლებას (იხ. ხალხთა თანასწორუფლებიანობისა და თვითგამორკვევის უფლება) და ამ უფლების რეალიზაციისას კრძალავს სახელმწიფოს ტერიტორიული მთლიანობის დაშლას.