ილია სოლომონის ძე ალხაზიშვილი

    ილია ალხაზიშვილი დაიბადა 1853 წელს გურჯაანის რაიონის სოფელი ზიარში. 1891 წელს დაამთავრა ხარკოვის უნივერსიტეტის სამკურნალო ფაკულტეტი, სამშობლოში დაბრუნდა და 1918 წლამდე პროვიზორად მუშაობდა ახალქალაქში.

    ალხაზიშვილის თხზულებები 1875  წლიდან იბეჭდებოდა ქართულ ჟურნალ-გაზეთებში. იგი ავტორია მრავალი  ეთნოგრაფიულ-ფოლკლორული, ისტორიული და სამედიცინო ნაშრომისა: "ბუნება და ცხოვრება", "მტკვარი, ჭოროხი, რიონი", "სამკურნალო მცენარენი საქართველოში", "ვარძიის მონასტერი" და სხვა. მას დიდი წვლილი მიუძღვის ქართული სამეცნიერო ტერმინოლოგიის შემუშავებაშიც: "საანატომიო და საფიზიოლოგიო ტერმინები", "ქართული ენა და სამეცნიერო ტერმინოლოგია", "ბუნების ლექსიკონი".

    1886 წლიდან ილია ალხაზიშვილი იყო "ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების" ნამდვილი და საზოგადოების ახალქალაქის ორგანიზაციის დამხმარე წევრი. მისი თაოსნობით რამდენიმე სოფელში გაიხსნა სკოლა და ბიბლიოთეკა-სამკითხველო, ხოლო ახალქალაქში - ქართული გიმნაზია.

     მე–19 საუკუნის მე–2 ნახევარში სამცხე-ჯავახეთის ქართველი ინტელიგენცია აღტაცებით შეხვდა საქართველოს ისტორიული ტერიტორიების დაბრუნებას და ენერგიულად შეუერთდა დაბრუნებული მხარის შესწავლისა და მასზე მზრუნველობის საქმეს. ისინი სამცხე-ჯავახეთის მაგალითზე კარგად ერკვეოდნენ ოსმალეთის ბატონობისაგან განთავისუფლებული ქართველობის მდგომარეობის თავისებურებებში. მათ შორის გამოირჩეოდნენ კათოლიკე მღვდელი ივანე გვარამაძე, აფთიაქარი ილია ალხაზიშვილი, პუბლიცისტი სოლომონ ასლანიშვილი (ბავრელი) და სხვანი. ისინი გაზეთების – "დროებისა" და "ივერიის" ფურცლებზე ხშირად აქვეყნებდნენ სტატიებს თუ წერილებს ტაო-კლარჯეთის, იგივე ისტორიული სამცხე-საათაბაგოს კულტურის, ისტორიის, ომით დაზარალებული მოსახლეობის სირთულეების შესახებ, დროულად ეხმაურებოდნენ მათ ეროვნულ თუ რელიგიურ პრობლემებს.

     ილია ალხაზიშვილი გარდაიცვალა 1921 წელს 67 წლის ასაკში და დაკრძალულია თბილისში, ვერის ძველ სასაფლაოზე (დღევანდელი ვერის ბაღი).

• ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება, საზოგადოების დამხმარე წევრი ახალქალაქში (1886-)
• ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება, საზოგადოების ნამდვილი წევრი (1886-1902)

• "ქართველ მოღვაწეთა ლექსიკონი" : იოსებ იმედაშვილი // I ტომი. - თბილისი, ეროვნული ბიბლიოთეკის გამომცემლობა, 2018. - გვ. 128

• სახლი

  მისამართი:	ახალქალაქი