რასიზმი

1. შეიძლება განისაზღვროს მრავალგვარად. ერთ-ერთი განმარტება განიხილავს რასიზმს როგორც გააზრებულ ან გაუაზრებელ რწმენას ერთი რასის აღმატებულობის შესახებ მეორის მიმართ. უპირველეს ყოვლისა, ამ განმარტებიდან გამომდინარეობს, რომ „აღმატებულ“ რასას აქვს უფლება გამოიყენოს ძალაუფლება და დომინირებადი იყოს „დაბალი“ რასაზე და მეორე, რასიზმი განაპირობებს ინდივიდების და ჯგუფების დამოკიდებულებას და ქცევას. თუმცა აქ არსებობს პრობლემა, რომ ტერმინი „რასიზმი“ გულისხმობს სხვადასხვა „რასების“ არსებობას. ბოლო წლებში დამკვიდრდა განსაზღვრება, რომ ფაქტობრივად „რასა“ არის სოციალური კონსტრუქცია და შეუძლებელია ადამიანების კლასიფიცირება რაიმე კატეგორიის მიხედვით გარდა „ადამიანისა“. ამდენად, რასიზმი არსებობს იმისდამიუხედავად რომ „რასა“ არ არსებობს. ევროპას რასიზმს ხანგრძლივი ისტორია გააჩნია. ისტორიულად „მაღალი“ და „დაბალი“ რასებზე მსჯელობა მიმდინარეობს ბიოლოგიური განსხვავებების საფუძველზე. დარვინის ევოლუციის თეორია ეხება ადამიანებს, რათა მოხდეს მათი კლასიფიცირება „რასის“ მიხედვით. კოლონიალიზმი, როდესაც ევროპული ერები ეწეოდნენ სხვა ერების ექსპლოატაციას შესაძლებელი გახდა ფართოდ გავრცელებული სოციალური დარვინიზმის და სხვა მსგავსი „რასისტული“ თეორიების მიღების შედეგად. „თეთრკანიანის“ ტვირთი გულისხმობდა კოლონიური ევროპის „მოვალეობას“ მოეხდინა სხვა ხალხების „ცივილიზება“. მონობა, რასიზმის მეორე გავრცელებული პრაქტიკა ევროპელ მწარმოებლებსა და მთავრობაში XIX საუკუნის ბოლომდე ასევე ეფუძნებოდა რწმენას რომ მონები მიეკუთვნებოდნენ „დაბალ რასას“. დღესდღეობით რასისტები აქცენტს უფრო მეტად აკეთებენ კულტურულ განსხვავებებზე, ვიდრე ბიოლოგიურ არასრულფასოვნებაზე. კულტუროლოგიური რასიზმი ეფუძნება რწმენას, რომ არსებობს კულტურათა იერარქიები ან ზოგიერთი კულტურების, ტრადიციების, წეს-ჩვეულებების და ისტორიების შეუთავსებლობას. უცხოელების ან უმცირესობების იზოლაცია ან დისკრიმინაცია მართლდება „შეუთავსებელი კულტურების“, რელიგიების ან „ცივილიზაციების“ უცილობელი შენარჩუნების სახელით. ძალაუფლება და მისი არასწორად გამოყენება მჭიდროდ არის დაკავშირებული რასიზმთან. რასიზმს ერთსა და იმავე დროს განსაზღვრავენ ძალაუფლების მფლობელები და ის კი განსაზღვრავს ძალაუფლებრივ ურთიერთობას მოძალადესა და მსხვერპლს შორის. რასიზმის მსვერპლნი უმწეო მდგომარეობაში არიან. პრეკონცეფციები ან უარყოფითი მსჯელობა სხვა პიროვნებებისა და ჯგუფების მიმართ (ამ პიროვნებებისა და ჯგუფების შესახებ მნიშვნელოვანი ცოდნის ან გამოცდილების გარეშე) ასევე დაკავშირებულია რასიზმთან. ამგვარად, რასიზმი შეიძლება გაგებულ იქნას როგორც პრეკონცეფციების პრაქტიკული განხორციელება რეალურ ქმედებაში ან მოპყრობის ფორმად სხვების მიმართ მათი მხრიდან, ვისაც გააჩნია შესაბამისი ძალაუფლება და აქედან გამომდინარე შესწევს უნარი განახორციელოს ეს ქმედებები. რასიზმის შედეგები როგორც ისტორიული ასევე თანამედროვე მაგალითების მიხედვით არის დამანგრეველი როგორც მსხვერპლისათვის ასევე საზოგადოებისათვის სადაც ამ უსამართლობას აქვს ადგილი. რასიმზი იყო მასობრივი განადგურების, გენოციდის და ჩაგვრის სათავეებთან. მან განაპირობა უმრავლესობების დამორჩილება ერთი მუჭა უმცირესობის კაპრიზებისადმი, რომლებიც ფლობდნენ სიმდიდრეს და ძალაუფლებას. თუმცა უკვე მნიშვნელოვანი პროგრესი იქნა მიღწეული ამ უსამართლობების აღმოსაფხვრელად, მაგრამ იზოლაციის ფარული და ნაკლებად ფარული ფორმები დღეს კვლავ არსებობს. ისინი ვინც აღქმულია „განსხვავებულად” ან „უცხოდ” აწყდებიან? თავისუფლებისა და გადაადგილების შეზღუდვებს, აშკარა აგრესიას, შეურაცყოფას ან სოციალურ გაუცხოებას.
2. ზოგადად შედგება ქცევის, სიტყვების ან ქმდებისაგან, რომელიც ანიჭებს ან ართმევს პრივილეგიებს ადამიანებს მათი კანის ფერის, კულტურის ან ეთნიკური წარმომავლობის ნიადაგზე. მისი ფორული ფორმები ისევე საზიანოა, როგორც მისი აშკარა გამოხატულება.