ეპიტაფია

საფლავის ქვაზე მინაწერი ლექსი ან მხატვრული აფორიზმი, რომელიც დაკავშირებულია მიცვალებულის ცხოვრებასთან ან მის სახელთან.

„ეპიტაფიოს” ბერძნულად ნიშნავს კუბოზე ან საფლავის ქვაზე მინაწერს. ზოგიერთ ეპიტაფიაში მიცვალებულის პირადი ცხოვრების მაგალითის მიხედვით გამოთქმულია აზრი ადამიანთა ცხოვრების შესახებ. ასეთია, მაგალითად, თამარ მეფის სახელთან დაკავშირებით გამოთქმული ეპიტაფია:

„უბისს ავაგე საყდარი, უწყლოსა წყალი გავიღე,
ისპაანს დავსდე ბეგარა, სტამბოლს ხარაჯა ავიღე,
თეთრ ზღვაში რკინა ჩავაგდე,– ხმელეთი ჩემკენ მოვიღე.
მისრეთს ხმალი ვკარ, დერუბანდს, მუნ საბალახე ავიღე,
ამდენი საქმის მოქმედმაცხრა ადლი ტილო წავიღე”.

ფილოსოფიური შინაარსისაა წარწერა, რომელიც ძველად ერთ–ერთ საფლავის ქვაზე ამოუკითხავთ:
„რაც ხარ შენ, ის ვიყავი მე, – რაც ვარ მე, ის იქნები შენ”.

ფრანგმა ბელეტრისტმა ანრი ბეილმა(სტენდალი) თვითონვე დაამზადა თავის საფლავის ქვაზე წასაწერი ეპიტაფია:
„აქ განისვენებს მოქალაქე არიგო ბეილი: ცხოვრობდა, წერდა, უყვარდა”

ზოგჯერ ეპიტაფია მიცვალებულის ქება–დიდებას გამოხატავს. ასეთ შემთხვევაში იგი, პარალელურად, ხოტბის ნიმუშად გვევლინება.
ზოგიერთი ეპიტაფია კი დაცინვას გამოხატავს. ასეთია ი. ჭავჭავაძის „ხმა სამარიდამ”. დაცინვის გამომხატველი ეპიტაფია სატირული ლირიკის სახეობაა.
ეპიტაფია, თუმცა წარსულში მხოლოდ საფლავის ქვაზე წარწერილს გულისხმობდა, ამჟამად ფართო მნიშვნელობით იხმარება. ამ სახელს ისეთ ლექსებსაც უწოდებენ , რომლებიც საფლავის ქვაზე არ ყოფილა წარწერილი, მაგრამ გარეგნული ფორმით ჰგავს ეპიტაფიას და გამოდგება საფლავის ქვაზე წასაწერად. ი. ჭავჭავაძის „ხმა სამარიდამ” საფლავის ქვაზედ წარწერილი არ ყოფილა, მაგრამ მაინც ეპიტაფიის ნიმუშს წარმოადგენს.