ამონიტელები
ამონიტელები - (ამონის შვილები) – სამეფო ახლო აღმოსავლეთში.
ბიბლიის მიხედვით მდებარეობდა იორდანეს აღმოსავლეთ სანაპიროზე, ეჭირა გალაადის მხარე და მკვდარი ზღვის მიმდებარე ტერიტორიები და საზღვრები არაბეთამდე ჰქონდა, დედაქალაქი იყო რაბა-ამონი (მოგვიანებით რომის იმპერიის ახლო აღმოსავლეთში ბატონობის დროს რომაელებმა ქალაქს ფილადელფია დაარქვეს).
ამონიტელთა მთავარი ღმერთი მოლოხი იყო, რომელსაც ცოცხალ ადამიანებს სწირავდნენ მსხვერპლად (უმეტესად ბავშვებს). ბიბლიის მიხედვით ამონიტელები აბრაამის ძმისშვილის, ლოტის ვაჟის ამონისგან (ბენ-ამმი) წარმოიშვნენ, რომელიც ლოტს თავისი ქალიშვილისგან ჰყავდა. ამონმა დაიკავა გალაადის მხარე და იქ დასახლდა.
ამორევლებმა ამონიტელებს ნაყოფიერი მიწები წაართვეს, რომელიც ორ მდინარეს შორის მდებარეობდა, მაგრამ შემდეგ მოსემ ამორევლებს წაართვა ეს მიწები და რეუბენის და გადის ტომებს გაუყო. გალაადის მთები ამონიტელების აღმოსავლეთ საზღვარი გახდა, მოაბელების ქვეყანა კი სამხრეთი.
ამონიტელებში ღრმად იყო კერპთაყვანისმცემლობა გამჯდარი, ისინი ყველაზე დიდ მნიშვნელობას ღმერთ მოლოხს ანიჭებდნენ, რომელიც იმავე მითოლოგიის წარმომადგენელი იყო რომელშიც ბაალი მთავარი ღმერთის ტახტს იკავებდა. როდესაც ებრაელები ეგვიპტიდან გამოდიოდნენ, მათ შებრძოლება მოუხდათ ამორევლების მეფე სეონთან, რადგან მან ებრაელებს მის სამეფოზე გავლით ქანაანისკენ წასვლის უფლება არ მისცა. მოსემ დაამარცხა სეონი, დაიკავა ამორევლების სამეფო, აიღო ამონიტელთა რამდენიმე ქალაქიც და ქანაანში ამონიტელთა ქვეყნის გავლით ჩაიყვანა ებრაელთა ტომები.
300 წლის შემდეგ ამონიტელთა მეფემ ომი გამოუცხადა ისრაელიანებს იმ საბაბით, რომ მათ მისი მიწები დაიკავეს. სისხლიანი ბრძოლების შემდეგ ამონიტელები დამარცხდნენ დიდი დანაკარგებით. ისრაელში საულის მეფობის დასაწყისის დროს ამონიტელებმა გაასის მეთაურობით გალაადის ქალაქ იაბისს ალყა შემოარტყეს და ქალაქის მაცხოვრებლებს კავშირის შეკვრას სთავაზობდნენ, სამაგიეროდ ყოველ ქალაქის მცხოვრებს მარჯვენა თვალს ამოსთხრიდნენ, ისრაელიანებმა შვიდი დღე სთხოვეს მოსაფიქრებლად, ამასობაში 33 ათასი მეომრის შეკრება მოასწრეს, ამონიტელებს თავს დაესხნენ და ისე სასტიკად დაამარცხეს, რომ ამბის მომტანიც არ გაუშვიათ.
აქედან 50-60 წლის შემდეგ გარდაიცვალა ამონიტელი მეფე ნაასი. ბიბლიის მიხედვით ისრაელის მეფე დავითმა ნაასის ვაჟ ანონთან მოციქულები გაგზავნა ნუგეშისაცემად (გარდაცვლილმა ამონიტელმა მეფემ, ნაასმა დავითს დახმარება გაუწია, მაშინ როდესაც მას საული სდევნიდა), ანონმა დავითის მოციქულები ისე მიიღო, როგორც ისრაელის ჯაშუშები, დაიჭირა თითოეულს წვერი ნახევრად მოპარსა, ტანისამოსი წელს ქვემოთ შემოჭრა და ასე შეურაცყოფილები ისრაელში გაგზავნა. განრისხებულმა დავით მეფემ ამონიტელებს ომი გამოუცხადა. ამონიტელები სირიელ დაქირავებულ მეომრებზე ამყარებდნენ იმედს.
დავითმა ამონიტელებთან საომრად თავისი მხედართმთავარი იოაბი გაგზავნა ისრაელის ჯარით. ბრძოლა ამონიტელებისთვის უიღბლო გამოდგა და ისინი და მათი მოკავშირეები სასტიკად დამარცხდნენ. ისრაელიანებმა აიღეს ამონიტელთა ქალაქები, მათ შორის დედაქალაქი რაბა და მიწასთან გაასწორეს ისინი. ამონიტელები ებრაელთა მონობაში იოსაფატის მეფობამდე დარჩნენ, მათ კავშირი შეკრეს მოაბელებთან და სხვა ხალხებთან და ომი გამოუცხადეს იუდეას. ეს ომი ამონიტელებისთვის დამარცხებით დასრულდა. ამის შემდეგ იუდეველებმა მეფე იოთამის მეთაურობით დაამარცხეს ამონიტელები და რამდენიმე წელს დაპყრობილები ყავდათ. მცირე ხნით ამონიტელებმა იუდეის მიწების ნაწილიც დაიკავეს. ისინი დაეხმარნენ ასურელებს ისრაელის განადგურებაში და ბაბილონელებს იუდეის დაპყრობაში.
როდესაც ებრაელებმა დანგრეული იერუსალიმის მიდამოებში დაიწყეს შეკრება გედალიას მეთაურობით, ამონიტელების მეფემ ვაალისმა მას მკვლელი გაუგზავნა და მოაკვლევინა. როცა ბაბილონიდან დაბრუნებულმა ებრაელებმა იერუსალიმის აღდგენა დაიწყეს, ამონიტელები ამის წინააღმდეგები იყვნენ და ისრაელიანებს მაკაბელების დრომდეც კი ებრძოდნენ. ძვ. წ II საუკუნიდან ამონიტელების სახელი ისტორიიდან გაქრა და მივიწყებას მიეცა, ძვ.წ. I საუკუნის შემდეგ ამონიტელების ძველი სამეფოს ტერიტორიაზე მცხოვრებ ხალხს ჩვეულებრივ არაბებს უწოდებდნენ.
