ამრანი

ამრან-ი, ამირან-ი (ოს. Амран, Амыран) – დარეძანულ თქმულებათა ცენტრალური პერსონაჟი, მონადირე იამონისა და ღმერთის დისშვილის – მარიას – ვაჟი (სხვა ვარიანტით, მჭედელი როსტომისა და ეშვებიანი ქალის შვილი), ბადრისა და მისირბის უმცროსი ძმა; გველეშაპთან და ფაქუნძასთან (ფრთოსან ურჩხულთან) მებრძოლი გმირი, რომელიც ღმერთთან ურჩობისათვის ღვთაებებმა ვარსაჯიხოხის მთაზე მიაჯაჭვეს. წელიწადში ერთხელ იღება იმ კლდის კარები, სადაც ამრანია დატყვევებული; სწორედ ამ დროს შეიხედა გამოქვაბულში ოსური ფოლკლორის პოპულარულმა პერსონაჟმა, მონადირე ძუთი კუძმა, განიზრახა დახმარებოდა ამრანს, მაგრამ ვერ შეძლო.

დარეძანული თქმულებები, ისევე როგორც გმირის სახელი, ოსებმა ქართველებისაგან ისესხეს („დარეძანთი ქადჯითა“).

ლიტერატურა

• Миллер В. Ф. Осетинские этюды. I. М., 1881;
• «Амран». Даредзановские сказания у осетин. Перевод, обработка и комментарии В. И. Абаева. Предисловие и редакция академика Н. Я. Марра. М.-Л., 1932;
• Калоева Д. А. Даредзановские сказания у осетин (Исследование, тексты). Цхинвали, 1975; მისივე, Даредзановские сказания у осетин // СЭ. 1976, № 1;
• Устное народное творчество // Осетины. Серия «Народы и Культуры». Ответственные редакторы З. Б. Цаллагова, Л. А. Чибиров. М., 2012.

წყარო

კავკასიის ხალხთა მითები და რიტუალები