აქვაწა აამსთა

აქვაწა აამსთა - აფხ. მაღლარის აზნაური, ანუ ბაღის აზნაური. იგულისხმებიან ჩაჩბა, აჩბა, ინალ-იფა (ინალიშვილი) და ჩააბალურხვა (სოტიშვილი) ე.ი. ცრუ, არაოფიციალური აზნაურები (Инал-ипаШ.Д. Абхазы, Сухуми, 1965, 500-501). აფხაზეთში ფეოდალურ ურთიერთობათა თავისებურებების შემსწავლელი მკვლევარები ფიქრობდნენ, რომ ჯერ ბზიფის, შემდეგ აბჟუის აფხაზებმა მხოლოდ XVIII საუკუნის ბოლოს და XIX საუკუნის დასაწყისში შეძლეს შეექმნათ ქართველურის მსგავსი, მხოლოდ სოციალურად სუსტად დიფერენცირებული საზოგადოება. XIX საუკუნეში აშკარად ჩანს მთავრის, შარვაშიძის ძალაუფლება შედარებით უფრო ძლიერდება. პირველად მაშინ უწოდეს ჩაჩბას, აჩბას, ინალ-იფას და ჩააბალურხვას თავადი (АнтелаваИ.Г., ДзидзарияГ.А., ОленецкийА.А. ИсториякрестианскойреформывАбхазии, “Историческийархив”, V, М. -Л., 1950, 400-405).

აამსთას (აზნაურთა) კლასს მიწაზე საკუთრების მცირე ფორმის, მონური შრომის მოხმარების, რამდენიმე ყმა გლეხის არსებობის,ძლიერი გვარის მეთაურის და ამით პრივილეგიების მოპოვების და რაც მთავარია, მფარველის, ზედამხედველისა და მეთვალყურის როლის მორგება აყალიბებდა (АнчабадзеГ.З. Князья Шервашидзе-Чачбавкн: Чиковани Ю. Род Абхазских Князей Шервашидзе, Тб., 2007, 503). XVI საუკუნიდან ჩამოსახლებული მოსახლეობის ნაწილი, რომელსაც თავისი გვარ-სახელი წარდგენილი ჰქონდა რუსეთის იმპერიის სათავადაზნაურო კომისიის წინაშე დაუმტკიცებელი ან ზოგ შემთხვევაში უარყოფილი აღმოჩნდა. მათი თავად-აზნაურებად მოხსენიების კვალი მხოლოდ ხალხურ ზეპირსიტყვიერებას შემორჩა (Душин С., ГребельскийП., Чиковани Ю. Дворянские роды Российской Империи)ю

წყარო

აფხაზურ-ქართულ ეთნოგრაფიულ ტერმინთა განმარტებითი ლექსიკონი