აჩმა (ხელსაწყო)
აჩმა — (თურქ. aCma გაღებას, გახსნას, გაშლას, გაფართოება), ფანჯრის დასამზადებლად გამოყენებული ხელსაწყო, უფრო ზუსტად, ფანჯრის ნაწილების სხვადასხვა ფორმის გამოსაყვანი რანდის სახეობა. იგი სარკმლის კიდეების, იატაკისა თუ ჭერის ფიცრის დედალ-მამალი პირების გამოსაყვანად გამოიყენებოდა.
გავრცელებული იყო სხვადასხვა სახის, სხვადასხვა პირიანი აჩმები: „ორხელა აჩმა”, „ცალხელა აჩმა”, „ფანჯრის აჩმა”. ისინი ერთმანეთისაგან ძირითადად სამუშაო პირის ფორმებით განსხვავდებოდნენ. ორხელა აჩმით, ისე როგორც ორხელა რანდებით, ორი კაცი მუშაობდა. ისინი ერთმანეთის პირისპირ დგებოდნენ და ორივე ხელით წინ და უკან სწევდნენ და რანდავდნენ. ცალხელა აჩმით, ცალხელა რანდების მსგავსად, მცირე ძალისხმევის სამუშაოებს ასრულებდნენ. ცალხელა აჩმით ერთი კაცი მუშაობდა, ორხელა აჩმით კი, რომელიც ფიცრის დედალი ან და მამალი პირის მისაღებად გამოიყენებოდა, ორი კაცის ძალისხმევით საკმაოდ შრომატევადი სამუშაო კეთდებოდა. შესაბამისად ორი სახის აჩმა არსებობდა — „დედალი აჩმა” და „მამალი აჩმა”. მათი საშუალებით ფიცარს დედალ და მამალ პირებს უკეთებდნენ.
სარკმლის – „ფანჯრის აჩმას” განსხვავებული პირი ჰქონდა, ისეთი, რომ მასში გარეთა მხრიდან შუშის ჩასმა ყოფილიყო შესაძლებელი, ხოლო შიდა კიდე დახრილი ჰქონოდა. გავრცელებული იყო „ხრახნიანი აჩმაც”. სახელწოდება პირობითია, რადგან ხალხურ მეხსიერებაში აჩმასთან დაკავშირებით მხოლოდ ტერმინები: „დედალი აჩმა” და „მამალი აჩმა” შემოინახა. სხვა სახის აჩმების მიმართ საერთო ტერმინი დასტურდება. „ხრახნიანი აჩმა” ფიცრის ზედაპირზე სხვადასხვა სახის ორნამენტირებული ზოლების, ღარების გამოყვანის საშუალებას იძლეოდა და სხვა სახის აჩმებისაგან იმით განსხვავდებოდა, რომ სამუშაო ზედაპირზე აჩმის პირის რეგულირება იყო შესაძლებელი. მაგალითად, თუ ფიცრის ზედაპირზე ორი ან და რამდენიმე ზოლის გავლება იყო საჭირო, აჩმით ჯერ ზოლს გაიყვანდნენ, შემდეგ ხრახნით საჭირო მანძილს დაარეგულირებდნენ და პირველის გვერდით მეორე ზოლს გაატარებდნენ.
 აჩმა მრავალმნიშვნელოვანი
|
