ბამბების ნამოსახლარი
ბამბების ნამოსახლარი - არქეოლოგიური ძეგლი მდებარეობს უფლისციხის (კლდეში ნაკვეთი ნაქალაქარის) დასავლეთით, 0,5 კმ-ზე, კვერნაქის ქედის სამხრეთით, ადუანთხევის მარჯვენა მხარეს, მდ. მტკვრის მარცხენა ნაპირზე, ადგ. ბამბებში. ნამოსახლარის დიდი ნაწილი დანგრეულია მდ. მტკვრის ნაპირების ჩამოშლისა და ნიადაგის ეროზიის გამო. იგი შედგება 4 კულტურული ფენისაგან, რომელიც მოიცავს პერიოდს ძვ. წ. IV ს-დან ახ. წ. III ს-მდე. კიდევ უფრო აღრეულ ხანას მიეკუთვნება აქ აღმოჩენილი ჩანგზე დამკვრელის თიხის ფიგურა.
ბამბების ნამოსახლარის I ფენაში გამოვლინდა ძვ. წ. IV ს-ის სამაროვანი, რომელიც შედგება პატარა სწორკუთხა ორმოსამარხებისაგან. მიცვალებულები ასვენია ძლიერ მოკრუნჩხული, თავით ჩრდილოეთისკენ. აღმოჩნდა წელშეზნექილი სამაჯურები, მინის მრავალწახნაგა საბეჭდავი მძივები, ფარაკიანი ბეჭდები, სახელოსნო იარაღები, მოხატული, შეღებილი და გაპრიალებული თიხის ჭურჭელი.
ბამბების ნამოსახლარის II ფენა ძვ. წ. III-II სს. მიეკუთვნება. აქ გამოვლინდა მედაბურთა სამოსახლოები – საცხოვრებელი სახლები, მარანი, საკუჭნაო და დამხმარე ნაგებობები. ზოგიერთ საცხოვრებელ სახლში არის ე.წ. ხოვლური ტიპის ღუმელი. სახლები და ღუმელები ნაგებია ხითა ღა თიხით. იატაკი თიხატკეპნილია. რამდენიმე საცხოვრებელი სახლის იატაკით გადახურულია ნამოსახლარის I ფენის სამარხები. ზოგ ადგილას აღმოჩნდა კევრის კოხები, ვაზის სასხლავი დანები, მოხატული, შეღებილი, გაპრიალებული და სადა თიხის ჭურჭელი. გვხვდება მოხატული ქვევრები და ყავისფერკეციანი კოლხური ამფორა, თიხის ქანდაკებები და ა.შ.
III ფენას შეადგენს ძვ. წ. I ს. ნამოსახლარი და სამაროვანი. ზოგიერთი ორმოსამარხის იატაკი გამართულია II ფენის ნაგებობათა იატაკზე და ზოგჯერ აზიანებს კიდეც მას. მიცვალებულები აქაც მოკრუნჩხული, თავით ჩრდილოეთისკენ ასვენია. გვხვდება წელშეზნექილი სამაჯურები, მოხატული ჭურჭლის გვიანდელი ვარიანტი. პირველად გამოჩნდა პართული მონეტები. III ფენის ნამოსახლარის საკარმიდამო კომპლექსი II ფენის ნამოსახლარის მსგავსია. შეიცავს საცხოვრებელი ნაგებობას, მარანს, საკუჭნაოს და სხვა დამხმარე სათავსების საცხოვრებელი კომპლექსისათვის დამახასიათებელია შუაკერა და „ხოვლური ღუმელი“.
IV ფენაში I-III სს-ის სამაროვანი და ნამოსახლარის ნაკვალევია. ორმოსამარხის ინვენტარიდან აღსანიშნავია რომაული მონეტები.
