ბიბლიოთეკა

ბიბლიოთეკა – ბერძნული სიტყვაა და ნიშნავს „ადგილს, სადაც ინახება წიგნები“, ან „წიგნების კრებულს“.

ახლო აღმოსავლეთში წარმოებული გათხრების შედეგად დადასტურებულია, რომ უკვე უძველეს ხანებში არსებობდნენ ბიბლიოთეკები ტაძრებთან და სამეფო სასახლეებთან. მათ შორის გამოირჩეოდა ნინევიაში, ასირიის მეფის კარზე აღმოჩენილი ბიბლიოთეკა, რომელიც ძვ.წ. VII საკუნით თარიღდება.

საბერძნეთში პირველი საჯარო ბიბლიოთეკა დაუარსებია ტირან კლეარქოსს ჰერაკლეაში (პონტოსი, ძვ.წ. IV საუკუნე). ყველაზე მდიდარ კერძო ბიბლიოთეკად ითვლებოდა არისტოტელეს ბიბლიოთეკა, რომელსაც ჩვენამდე არ მოუღწევია. ჰერკულანუმში წარმოებული გათხრების დროს აღმოჩნდა პოეტ ფილოდემოსის კერძო ბიბლიოთეკა (ძვ.წ.I ს.), რომელიც მოიცავდა ფილოსოფიური შინაარსის მქონე 1860 გრაგნილს.

ანტიკური ხანის ყველაზე ცნობილი ბიბლიოთეკა იყო ალექსანდრიული ბიბლიოთეკა, სადაც მოიპოვებოდა იმ დროის ყველა ლიტერატურული ძეგლი, აღბეჭდილი პაპირუსის გრაგნილებზე. კეისრის დროს აქ ითვლიდნენ 700 ათას გრაგნილს. ძვ.წ. 47 წელს ბიბლიოთეკის ნაწილი დაიწვა. საბოლოოდ განადგურდა იგი წარმართთა და ქრისტიანთა ბრძოლების დროს ჩვ.წ. 391 წელს. მაშინ დაინგრა სარაპისის ტაძარი, სადაც ინახებოდა ალექსანდრიის ბიბლიოთეკის ხანძრებს გადარჩენილი გრაგნილები.

პტოლემაიოსთა ალექსანდრიულ ბიბლიოთეკას მეტოქეობას უწევდა ატალიდების მიერ დაარსებული პერგამონის ბიბლიოთეკა, რომელიც 200 ათას პაპირუსულ ხელნაწერს ითვლიდა. მოგვიანებით მას პერგამენტული ხელნაწერებიც შეემატა. ორივე ბიბლიოთეკაში წარმოებდა დიდი კულტურული და საგანმანათლებლო მუშაობა.

რომში პირველი საჯარო ბიბლიოთეკის დაარსება მიეწერება კეისრის თანამედროვე პოლიტიკოსს, ისტორიკოსსა და პოეტს ასინიუს პოლიოს. მოგვიანებით იმპერატორებმაც დაიწყეს ბიბლიოთეკათა დაარსება (ავგუსტუსმა, ტიბერიუსმა და სხვებმა).

ჩვ.წ. IV საუკუნის რომში ითვლიდნენ 28 საჯარო ბიბლიოთეკას. ბიბლიოთეკები აღმოჩენილია პროვინციულ ქალაქებშიც.

ქრისტიანულ ხანაში ბიბლიოთეკები არსებობდა ეკლესიებსა და მონასტრებში. ანტიკური ლიტერატურის ძეგლები სწორედ სამონასტრო ბიბლიოთეკებმა შემოგვინახეს.

იხილეთ აგრეთვე

საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა

წყარო

მითოლოგიური ენციკლოპედია ყმაწვილთათვის