ბობნევის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესია
ბობნევის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესია (კოშკების ეკლესია) - ეკლესია დგას გორის მუნიციპალიტეტში, სოფელ ბობნევის განაპირას, სამხრეთით, მდინარე ტანის მარცხენა ნაპირზე. აშენებულია 1661-83 წწ. სამხრეთ ფასადზე და ფრესკებზე შემორჩენილი დაზიანებული წარწერებით ირკვევა, რომ ეკლესია ააგო და მოახატვინა მიტროპოლიტმა იოსებ თბილელმა (სააკაძემ).
აღწერილობა
ეკლესია დარბაზულია (7,9 X 5,8 მ), ნაგებია ნატეხი ქვით. შესასვლელი სამხრეთითაა. ნახევარწრიულ აფსიდის სარკმლის ორივე მხარეს თითო ნიშია. სარკმლის ქვეშ დგას სატრაპეზო ქვა. დარბაზი გადახურულია ცილინდრული კამარით.
ეკლესია შიგნიდან მოხატულია. კამარის ცენტრში ექვსფრთედებსა და წინასწარმეტყველთა შორის გამოსახულია ქრისტე–პანტოკრატორი. საკურთხევლის მოხატულობა დაყოფილია სამ რეგისტრად. პირველ რეგისტრში გამოსახულია ვედრება, მეორე რეგისტრში – მოციქულთა ზიარება, მესამე რეგისტრში – ეკლესიის მამანი. სარკმლის ქვემოთ მაცხოვრის წელზედა გამოსახულებაა. მხატვრობა დასრულებულია ორნამენტული ზოლით (დაშვებული ფარდა).
დარბაზის მოხატულობა ოთხ რეგისტრად იყოფა. სამხრეთ კედელზე. პირველ რეგისტრში, აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ, გამოსახულია ლაზარეს აღდგინება, იერუსალიმს შესვლა, ჯვარცმა; მეორე რეგისტრში – მაცხოვრის გამოცხადება მარიამის წინაშე: მიძინება, ფერისცვალება; მესამე რეგისტრში მარტვილთა ბიუსტებია მედალიონებში; მეოთხე რეგისტრში გამოსახულია სამნი ჭაბუკნი სახმილსა შინა, მოსე სინას მთაზე. კედლის დასავლეთ მონაკვეთში იოსებ თბილელის გამოსახულებაა (აქვეა ეკლესიის მოხატვის თარიღისა და ქტიტორის ვინაობის შემცველი წარწერის ფრაგმენტები) კარის აღმოსავლეთ წირთხლზე მთავარანგელოზის ფიგურაა; დასავლეთ კედელზე; პირველ რეგისტრში, გამოსახულია ხარება, მეორეში წმ. დედანი, მათ შორის, ცენტრში კონსტანტინე და ელენეა ჯვრით ხელში. მომდევნო ორი რეგისტრი დათმობილი აქვს ცალკეულ წმინდანთა გამოსახულებებს (მედალიონებში და მთელი ტანით). ამავე კედლის სარკმლის ჩრდილოეთ წირთხლზე გამოსახულია წმ. კოზმა, ჩრდილოეთ კედელზე, აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ: პირველ რეგისტრში – სულიწმიდის მოფენა, ამაღლება, ჯოჯოხეთის წარმოტყვევნა; მეორე რეგისტრში ნათლისღება, შობა, მირქმა; მესამე რეგისტრში –იოანე ნათლისმცემელი, იოანე ნათლისმცემლის თავის კვეთა, წმინდანთა ბიუსტები მედალიონებში; მეოთხე რეგისტრში – ორმოცი სებასტიელი მოწამე და ცალკეულ წმინდანთა გამოსახულებები. დარბაზის მთელ სიგრძეზე მხატვრობას დაუყვება ორნამენტული ზოლი (ფარდა). წმინდანებს ახლავს დაზიანებული წარწერები ქართულ და ბერძნულ ენებზე მხატვრობა გვიანდელი ფეოდალური ხანის ტიპური ნიმუშია. მასში განსაკუთრებით იჩენს თავს გვიანპალეოლოგოსთა ხელოვნების ტრადიცია. მოხატულობის კოლორიტში გაბატონებულია მკვეთრი ცისფერი, რომელიც აცოცხლებს მღვრიე და მუქ ფერებს (მუქი ლურჯი, მონაცრისფრო-ყვითელი, ყავისფერი, ნაცრისფერი, მოწითალო-ყავისფერი). შენობის ორფერდა სახურავი გადახურული იყო კრამიტით.
ბიბლიოგრაფია
- 1.ფირალიშვილი ო. ბობნევის მოხატულობა და რეალისტური ტენდენცია XVII საუკუნის ქართულ მხატვრობაში.-თბ.,1952.-გვ.92. რეალისტური ნიშნები მცირე დარბაზული ტიპის ეკლესიის მოხატულობაში.
- 2.ბობნევი //ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა.ტ.5.-თბ.,1990.-გვ.49-51. სოფ. ბობნევში შემორჩენილი სხვადასხვა ეპოქის ეკლესიების: ბიისის ეკლესიის, იოანე ნათლისმცემლის, კვირაცხოვლისა და წმ. გიორგის სახ. ეკლესიების ხუროთმოძღვრული დახასიათება; იოანე ნათლისმცელის ეკლესიის ფრესკული მხატვრობის აღწერილობა. მოცემულია ეკლესიათა გეგმები.
- 3.ყაუხჩიშვილი თ. ბერძნული წარწერები საქართველოში.-თბ.,1959.-გვ.193-199. ბობნევის იოანე მახარებლის სახ. ეკლესიის მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება. ფრესკების ბერძნული წარწერების ვრცელი აღწერილობა და პალეოგრაფიულ-ენიბრივი ანალიზი.
- 4.ბობნევი //ყაუხჩიშვილი თ. საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი.-თბ.,2004.-გვ.300-303. ბობნევის ეკლესიის ჩრდილო, სამხრეთ, დასავლეთ კედელების, საკურთხევლისა და ცენტრალური ნაწილის თაღის ბერძნულ წარწერათა პალეოგრაფიულ-ენობრივი ანალიზი..
- 5.მატერიალური კულტურის ძეგლები //მაკალათია ს. ატენის ხეობა.-თბ.,1957.-გვ.26. სოფ. ბობნევის "კოშკების" ეკლესიის მხატვრულ-ხუროთმოძღვრული დახასიათება.
- 6.შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.21-22. ტექსტი ქართულ და ინგლისურ ენებზე. ბობნევის დარბაზული ტიპის ე.წ. "კოშკების ეკლესიის" არქიტექტურული აღწერილობა.
