დეიზმი

დეიზმი - (ლათ. deus – ღმერთი), რელიგიურ-ფილოსოფიური მოძღვრება, იდეალისტურ-ფილოსოფიური თეორია და რწმენა, რომელიც შემოქმედი ღმერთის არსებობას აღიარებს, მაგრამ თვლის, რომ იგი შორსაა ქმნილებისაგან და მის ცხოვრებასა და არსებობაში აღარ ერევა. იგი აღიარებს ღმერთს, როგორც ბუნების შემოქმედს, მის კანონმდებელსა და მამოძრავებელს, მაგრამ განსხვავებით თეიზმისაგან უარყოფს ღმერთის შემდგომ ჩარევას ბუნებასა და ადამიანის ცხოვრებაში. დეიზმს საფუძველი ჩაუყარა ჰერბერტ დე ჩემბერიმ. იგი გაიზიარა ინგლისმა და საფრანგეთმა.

დეიზმი საფრანგეთის რევოლუციის პერიოდში სახელმწიფო რელიგიის სტატუსსაც იღებს (ე. წ. გონების რელიგია). დეისტები იყვნენ ვოლტერი, დიდრო და სხვა განმანათლებლები.

დეიზმის მიხედვით, არსებობს დეუს, სრულყოფილი არსება, რომელმაც შექმნა ეს სამყარო ადამიანითურთ, დგას მის გარეშე და სრულიად შეუცნობელია ადამიანისთვის. მის მიერ შექმნილი სამყარო ემსგავსება სრულყოფილ საათის მექანიზმს, რომელიც მინდობილია თავის თავს და მუშაობს მისი შემქმნელის მხრიდან ჩაურევლად. ამგვარ ღმერთთან ადამიანი ვერავითარ კონტაქტს ვერ ამყარებს და ამიტომაც გამორიცხულია ყველა რელიგიისთვის ნიშანდობლივი ლოცვა, მსახურება, საიდუმლოთა აღსრულება. ასეთ ღმერთთან ადამიანი ვერ შევა დიალოგში, ვერ მიმართავს მას შენობით. ეს ღმერთი არის „ის“, რომელიც მთლიანად დაფარულია თავის გამოუცნობლობაში.დეუს აბსოლუტურად ტრანსცენდენტულია სამყაროსა და ადამიანის მიმართ.

წყარო

• ბარბაქაძე ლია. ჯიბის ცნობარი მართლმორწმუნე ქრისტიანისათვის; თბილისი, 2013 წ.
• რელიგიები საქართველოში