დუდუკი
დუდუკი - ხის ჩასაბერი აღმოსავლური საკრავი. წარმოადგენს ცილინდრულ ღეროს, დამზადებულს თუთის ან ჭერმის ხისაგან. საერთო სიგრძეა 28-31 სმ. თავში ჩასმულია ლერწამი. ამათგან ერთი გაკეთებულია ქვემოდან. ლულაში ჩადგმულია ლელის ან ლელქაშის ბრტყელი ორმაგი მილაკი, ე.წ. ყამიშები.
დუდუკს აქვს ხავერდოვანი, რბილი ტემბრი, მდიდარია დინამიკური ნიუანსებით (ძლიერიდან ძალიან სუსტამდე). დუდუკი ძირითადად საანსამბლო საკრავია. როგორც წესი, დუეტში ერთი მედუდუკე - უსტა (ოსტატი) ასრულებს მელოდიას, მეორე - დამქაში უბანებს. დუდუკები აშუღების სიმღერების თანმხლებიც იყო.
დუდუკის ბგერათრიგი დიატონურია. ნახვრეტების ნაწილობრივი დახურვისას მიიღება ქრომატიული ბგერათრიგიც. დუდუკი როგორც საანსამბლო, ისე სოლო საკრავია. აქვს ნაზი, რბილი ხმოვანება. უპირატესად გამოიყენება ანსამბლში, რომელშიც გაერთიანებულია ორი მედუდუკე და ერთი მედოლე. ცნობილია ანა ვარდიაშვილის, ხ. ტალგაუკოვის, ქსოვრელების ანსამბლები. (გ. ჩხიკვაძე)
დუდუკი პოპულარული საკრავია სომხეთში, აზერბაიჯანსა და დაღესტანში. არიან პროფესიონალი შემსრულებლები. შედის ხალხურ საკრავთა ორკესტრების შემადგენლობაში.
საქართველოში დუდუკი გავრცელდა XVIII ს დან, თბილისში. მალე მოიპოვა პოიპულარობა. მოგვიანებით გავრცელდა თბილისის მიმდებარე სოფლებსა და რეგიონებში. აქ შეიქმნა თბილისური საშემსრულებლო სტილი, საკრავმაც მოდიფიცირება განიცადა, რის საფუძველზეც დამკვიდრდა ე.წ. „ქართული დუდუკის“ ცნება.
ლიტერატურა
- დ. არაყიშვილი, ქართული მუსიკა, ქუთაისი, 1925.
- ი. გრიშაშვილი, ძველი თბილისის ლიტერატურული ბოჰემა, თხზულებათა სრული კრებული, ტ. III, 1963.
წყარო
- ქართული მატერიალური კულტურის ეთნოგრაფიული ლექსიკონი
- უსიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი
