ვერდი ჯუზეპე
ვერდი ჯუზეპე - (იტალ. Giuseppe Verdi, 10. X. 1813, რონკოლე, პარმის პროვინცია, – 27. I. 1901, მილანი), იტალიელი კომპოზიტორი.
7 წლიდან სწავლობდა ორგანის დაკვრას, 12 წლისა ეკლესიის ორგანისტი იყო. პირველი ცდები კომპოზიციაში 1828 განეკუთვნება (უვერტიურები, მარშები სასულე ორკესტრისათვის, საფორტეპიანო პიესები). 1831 ვერდი გამოცდებს აბარებს მილანის კონსერვატორიაში. სადაც არ მიიღეს, როგორც პროფესიულად შეუფერებელი. ვერდი მეცადინეობს „ლა სკალას“ თეატრის დირიჟორ ვ. ლავინიასთან, რომელმაც შეძლო ვერდის ნიჭის დაფასება და მისთვის სწორი მიმართულების მიცემა.
პირველმა ოპერებმა („ობერტო“, „გრაფი ბონიფაჩო“ (1839), „ნაბუჯი“ (1842), „ერნანი“ (1844), „მაკბეტი“ (1847), ვერდის ფართო აღიარება მოუტანა. მსოფლიო სახელი მოუხვეჭა 50-იან წლებში შქმნილმა ოპერებმა „რიგოლეტომ“ (1851), „ტრუბადურმა“ (1853), „ტრავიატამ“ (1853). ამ ოპერებში რომანტიული ტენდენციები ადგილს უთმობს მკაფიო რეალიზმს, ღრმა ფსიქოლოგიზმს. კომპოზიტორის ყურადღების ცენტრშია უბრალო ადამიანების ბედი (ვიოლეტა, რიგოლეტო, აზუჩენა), სოციალური უთანასწორობა.
1871 დაიდგა ვერდის ერთ-ერთი საუკეთესო ოპერა „აიდა“, რომელიც მიეძღვნა სუეცის არხის გახსნას. ოპერაში აღმოსავლური ეგზოტიკა, თეატრალური ბრწყინვალება და პომპეზურობა შერწყმულია ღრმა ფსიქოლოგიზმთან და დრამატიზმთან. რეალისტური ხელოვნების შედევრი და ფსიქოლოგიური მუსიკალური დრამის ბრწყინვალე ნიმუშია ოპერა „ოტელო“ (1887). ვერდის უკანასკნელი ოპერა „ფალსტაფი“ გონებამახვილური, კომიკური იტალიური ოპერა-ბუფის ჟანრის ნაწარმოებია განახლებულ მუსიკალურ დრამატულ საფუძველზე (1893), ვერდი ყველა დროისა და ხალხის ერთ-ერთი უდიდესი საოპერო კომპოზიტორია. მუსიკის ისტორიაში ვერდი შევიდა როგორც საოპერო ხელოვნების რეფორმატორი. იდეურ-მხატვრულმა სიმდიდრემ, ჰუმანისტურმა სულმა, იტალიის ეროვნულ-დემოკრატიულ კულტურასთან კავშირმა განაპირობა ვერდის ოპერების პოპულარობა მთელ მსოფლიოში. იტალიელი მწერლის ა. მანძონის ხსოვნის აღსანიშნავად ვერდმა შექმნა რეკვიემი (1874). ვერდის ნაწარმოებებია: 26 ოპერა, რეკვიემი კანტატები, სიმებთნი კვარტეტი, ვოკალური ანსამბლები, რომანსები, სიმღერები და სხვ.
