კიტრი

კიტრი

კიტრი –ლათინური დასახელება – Cucumis sativus L.

ბოტანიკური ოჯახი – გოგროვნები
სიცოცხლის ხანგრძლივობა – ერთწლიანი
განვითარების ოპტიმალური ტემპერატურა – 25-30⁰C
ჰაერის ოპტიმალური ტენიანობა – 90-95%
ნიადაგის ოპტიმალური ტენიანობა – 85-95%
ნიადაგის არეს ოპტიმალური რეაქცია pH – 6,0-7,0
კრიტიკული ტემპერატურული მინიმუმი – 0⁰C
კრიტიკული ტემპერატურული მაქსიმუმი – 35⁰C
სასურველი წინამორბედი კულტურები – სიმინდი, თავთავიანი, პარკოსანი კულტურები
არასასურველი წინამორბედი კულტურები – კიტრი, ბაღჩეული კულტურები.

გავრცელებული პერსპექტიული ჯიშები და ჰიბრიდები

მუხრანული	საგვიანო ჯიშია, ვეგეტაციის ხანგრძლივობა შეადგენს 80-85 დღეს. გამოირჩევა კარგი გემური თვისებებით
გილანური	სასალათე საგვიანო ჯიშია, ღია-მწვანე ფერის. ვეგეტაცია გრძელდება 75-85 დღის განმავლობაში
აიაკსი F 1	საკონსერვო დანიშნულების მაღალმოსავლიანი ჰიბრიდი
შუშა კიტრი	სასალათე ჯიშია. საუკეთესო გემური თვისებებით. ღია-მწვანე ფერის. ვეგეტაციის ხანგრძლივობა – 70-80 დღე.

DaWrili kitri.jpg

საბაზისო აგროკალენდარი

აგროღონისძიება	დას. საქართველო	აღმ. საქართველო
ნიადაგის განოყიერება	II-III	X-XII
მოხვნა	II-III	X-XII
დადისკვა-კულტივაცია	III-IV	III-IV
ჩითილის გადარგვა/დათესვა	V-VII	V-VIII
წამლობები	V-VIII	V-VIII
მოსავლის აღება	VI-VIII	VI-VIII

ნიადაგის დამუშავება

კიტრისთვის განკუთვნილი ნიადაგი აღმოსავლეთ საქართველოში საჭიროა მოიხნას შემოდგომაზე. 25-30 სმ. სიღრმეზე, ხოლო დასავლეთ საქართველოში კი მოხვნა შესაძლებელია გვიან შემოდგომაზე, ზამთარში, ან გაზაფხულზე. ამ არეალის ჭარბტენიან ნიადაგებზე მოხვნა გაზაფხულზე უნდა განხორციელდეს.

გაზაფხულზე ხდება მზრალის თესვისწინა დამუშავება. დათესვამდე ტარდება 2 კულტივაცია 10-12 სმ. სიღრმეზე, თანმიყოლებული დაფარცხვით.

კარგად გაფხვიერების მიზნით შესაძლებელია ნიადაგს დასჭირდეს დაფრეზვა. ასევე ნიადაგის მულჩირება ხელს უწყობს მოსავლიანობის გაზრდას.

თესვის წესები და ნორმები

კიტრის ღია გრუნტში დათესვის ან ჩითილის გადარგვისას იგი მწკრივად ითესება. მწკრივთა შორის მანძილი გრძელბარდიანი ჯიშებისათვის 90-100, ხოლო მოკლებარდიანი ჯიშების და ჰიბრიდებისათვის 70-75 სმ-ია. მცენარეებს შორის მანძლი 15-20 სმ-ით განისაზღვრება. მცენარეებს შორის მანძილის შემჭიდროება სამრეწველო დანიშნულების ჰიბრიდებისათვის დასაშვებია 10-12 სმ-მდე. კიტრი შესაძლებელია დაითესოს ბუდობრივადაც. ბუდნებს შორის 70X70 სმ. დაშორებით. ბუდნაში რჩება 4 კარგად განვითარებული მცენარე.

თესვის ნორმა მცენარეების ზრდის სიძლიერეს და დათესვის სქემის მიხედვით საშუალოდ 4-6 კგ-ია ერთ ჰა-ზე. ჩათესვის სიღრმე მსუბუქ ნიადაგებზე, მშრალ ადგილებში 5, ხოლო უფრო ტენიან და მძიმე ნიადაგებზე 2,5-3 სმ-ს შეადგენს. კიტრის ჩითილის მეთოდით წარმოება უფრო გავრცელებული წესია. საშუალოდ ერთ ჰა-ზე ირგვება 35-45 ათასი მცენარე. ჩითილის გამოყვანა ღია გრუნტში გადარგვამდე 20-25 დღით ადრე დაიწყება. უმჯობესია თესლი სპეციალურად განკუთვნილ კასეტებში დაითესოს.

მორწყვა

მორწყვის ჯერადობა და ნორმები დამოკიდებულია ნიადაგის ტენიანობის მაჩვენებელსა და მცენარის განვითარების ცალკეულ ფაზებზე. კიტრის ტენით უზრუნველყოფის საორიენტაციო ნორმებია:

• ჯერადობა 10-15 და მეტი
• ნორმა ჰა-ზე 400-500 მ³, წვეთოვანი მორწყვით: 40-50მ³
• ტენისადმი მოთხოვნის პერიოდი: ვეგეტაციის ყველა ეტაპი.
• მორწყვის მეთოდი: წვეთოვანი, ან კვლებში მიშვების მეთოდით.

საკვები ნივთიერებებით უზრუნველყოფის საორიენტაციო სისტემა*

ზოგადი ინფორმაცია: ყოველი ერთი ტონა მოსავლის მისაღებად წვეთოვანი მორწყვის გამოყენებით და შეთვისების კოეფიციენტის გათვალისწინებით საჭიროა: აზოტი 3,3 კგ., ფოსფორი 3,2 კგ., კალიუმი 5,5 კგ., (სუფთა ნივთიერებები).

გამოკვების ზოგადი საორიენტაციო ნორმა 1ჰა-ზე 40 ტონა მოსავლის მისაღებად

საკვები ნივთიერება	შეტანის ნორმა	შეტანის ვადა
N – აზოტი	132,0 კგ. სუფთა ნივთიერება	ვეგეტაციის პერიოდში გამოკვების სახით
P – ფოსფორი	128,0 კგ სუფთა ნივთიერება	2/3 მზრალად მოხვნის წინ, დანარჩენი გამოკვების სახით
K – კალიუმი	220,0 კგ სუფთა ნივთიერება	2/3 მზრალად მოხვნის წინ, დანარჩენი გამოკვების სახით
ნაკელი	მზრალად მოხვნის წინ 1 ჰა-ზე 30 ტონა ნაკელის შეტანის შემთხვევაში საჭიროა აზოტი 15 კგ., ფოსფორი 85 კგ., კალიუმი 95 კგ. (სუფთა ნივთიერებები)

• ზუსტი დაზიანების დადგენა ხდება ნიადაგის აგროქიმიური ანალიზის საფუძველზე.

ბრძოლა მავნე ორგანიზმებისა და სარეველების წინააღმდეგ

მავნე ორგანიზმების წინააღმდეგ ქიმიური ბრძოლის ზოგადი სქემა

მავნე ობიექტი	შესხურების პერიოდი	რეკომენდებული მოქმედი ნივთიერება
ფესვის სიდამპლეები	ჩითილების შეწამვლა გადარგვამდე	პროპამორკარბ-ჰიდროქსიდი+ალუმინის ფოსეთილი
დაავადებების კომპლექსი (პერენოსპოროზი, ბაქტერიული დაავადებები და სხ.)	ვეგეტაციის პერიოდში, საჭიროების მიხედვით	ბორდოს ნარევი; მანკოცები
მავნებელთა კომპლექსი (ხვატარი, ჩრჩილი, ბუგრები და სხვ.)	ვეგეტაციის პერიოდში, საჭიროების მიხედვით	ფლუბენდიამიდი; იმიდაკლოპრიდი
ტკიპები	ვეგეტაციის პერიოდში, საჭიროების მიხედვით	სპირომეზიფენი

ბრძოლა სარეველების წინააღმდეგ

განვითარების ფაზა	ჰერბიციდის ტიპი	რეკომენდირებული მოქმედი ნივთიერება
ყველა ტიპის სარეველა – კიტრის გადარგვამდე, ან დათესვამდე	ტოტალური	გლიფოსატი
ვეგეტაციის პერიოდში მარცვლოვანი სარეველების წინააღმდეგ	სელექციური	ტეპრალოქსიდიმი

მავნებელ-დაავადებების და სარეველების წინააღმდეგ ბრძოლის სხვა მეთოდები

კიტრის მავნე ორგანიზმებისა და სარეველებისაგან დაცვის მიმართულებით ასევე მნიშვნელოვანი მექანიკური და აგრო-ტექნიკური ღონისძიებებია: კულტურათა მონაცვლეობა, ნიადაგის მოვლითი სამუშაოების ხარისხიანი განხორციელება, დაზიანებული მცენარეების მოცილება/განადგურება და დაავადებებისადმი გამძლე ჯიშების წარმოება.

მოსავლის აღება/შენახვა

კიტრს იღებენ ტექნიკური სიმწიფის ფაზაში. იგი პერიოდულად, ყოველდღე ან დღეგამოშვებით იკრიფება. ნაყოფების მოკრეფის დაყოვნება ამცირებს მოსავლიანობას და აუარესებს ხარისხს.

კრეფა რეკომენდირებულია დილის საათებში. მოკრეფა ხდება ხელით, ფრთხილად, ბუჩქების დაზიანების გარეშე. დიდ ფართობებზე მოკრეფა ხდება ხელთ, ტრაქტორზე დაკიდებული სპეციალური პლატფორმის გამოყენებით. პლატფორმის ნელი სვლისას მასზე მწოლიარე მუშები კრეფენ კიტრის ნაყოფებს. მოკრეფილი ნაყოფები მოძრავი ხაზით მანქანის ძარაზე იყრება. პლატფორმა ნაკვეთში სპეციალურად დატოვებულ გზებზე მოძრაობს.

კიტრის შენახვის რეკომენდირებული ტემპერატურაა 10-12,5⁰C 95% ფარდობითი ტენიანობის პირობებში შენახვის ვადა ჩვეულებრივ < 14 დღეა. ამის შემდეგ ვიზუალური და სენსორული ხარისხი სწრაფად უარესდება.

კიტრი ბიბლიაში

„ირგვლივ კიტრის ჩუქურთმები ჰქონდა შემოვლებული კიდეზე ქვემოდან, ათ-ათი თითო წყრთაზე და ორ წყებად გარს ერტყა ზღვას. კიტრები მასთან ერთად იყო 1 ჩამოსხმული“. (3 მეფეთა 7, 24)

წყარო

• საქართველოს ფერმერთა ასოციაცია
• ბიბლიური მცენარეები