პანიოლი მარსელ
პანიოლი მარსელ - (ფრ. PAGNOL MARCEL. 1895 - 1974). ფრანგი მწერალი, დრამატურგი და რეჟისორი.
ბიოგრაფია
მარსელ პანიოლი დაიბადა 1895 წელს, საფრანგეთის სამხრეთით, ობანში (Aubagne), სადაც მამამისი მასწავლებლად მუშაობდა. პანიოლმა ამ მხარესთან ცხოვრების ბოლომდე მჭიდრო კავშირი შეინარჩუნა. იგი დრამატურგთა იმ თაობას მიეკუთვნება, რომელიც შემოქმედებით სარბიელზე მეორე მსოფლიო ომის დროს გამოვიდა. ეს დრამატურგები ქმნიან სარეპერტუარო პიესებს და ავსებენ ბულვარული თეატრების სცენებს. მათთვის დამახასიათებელია თანამედროვეობის ასახვა, ინტრიგის ოსტატური განვითარება, უპირატესად კომედიური ჟანრის გამოყენება. ხშირად მიმართავენ მწვავე აქტუალურ თემებს და ხშირადვე მათი საუკეთესო ნაწარმოებები დიდ აღიარებასაც პოულობენ.
მარსელ პანიოლი, როგორც დრამატურგი, სცენარისტი, კინორეჟისორი თავის საუკეთესო კომედიებს 20-იანი წლების ბოლოსა და 30-იანი წლების დასაწყისში ქმნის.
სწავლის პერიოდში პანიოლი წერდა ლექსებს, ჩამოაყალიბა ჟურნალი ფორტუნიო, ხოლო 1925 წელს შედგა მისი დებიუტი თეატრში პიესით „Les Marchands de gloire“, მაგრამ წარმატება მოუტანეს „ტოპაზმა“ („Topaze“) და „მარიუსმა“ („Marius“) 1928 წელს. მისი ორი პიესის წარმატებამ განაპირობა პანიოლის კინემატოგრაფიით დაინტერესება, განსაკუთრებით კი მაშინ, როდესაც იგი ხმოვანი ხდება. ის იღებს „მარიუსი, ფანი და სეზარი“, შემდეგ კი ჟან ჟიონის ნაწარმოებების მიხედვით სამ ფილმს: „Angèle“ (1934), „Regain“ (1937), „La Femme du Boulanger“ (1939).
მარსელ პანიოლის უსაზღვრო პოპულარობას განსაზღვრავს, ერთი მხრივ, ის ფილმები, რომლებიც მისი პიესების მიხედვით შეიქმნა, ხოლო მეორე მხრივ, მისი ნაწარმოებების უდავო მხატვრული ღირებულება, რომელმაც საშუალება მისცა 1946 წელს გამხდარიყო ფრანგული აკადემიის წევრი.
სატირულ კომედიაში „დიდების გამყიდველები“ (1925 წელს ნივუასთან თანაავტორობით) იგი ამხელს ვაჭრულ სულს, რაც ადამიანებში სპობს ბუნებრივ გრძნობებსა და ჩვევებს. მსოფლიო აღიარება მოუტანა სატირულმა კომედიამ „ტოპაზმა“ (1927), რომელშიც ნაჩვენებია პატიოსანი, თავმდაბალი მასწავლებლის ტოპაზის ცინიკურ საქმოსნად გადაქცევის პროცესი. მომხიბლავი ინტრიგა, კარგად შექმნილი ყოფითი სცენები, გონებამახვილური დიალოგი - ყოველივე ამან განაპირობა კომედიის ფართო აღიარება.
„მარიუსი, ფანი და სეზარი“ ტრილოგიაა, რომელშიც მოქმედება 30-იან წლებში ვითარდება. ამ პიესის ეკრანიზაციამ კიდევ უფრო გაზარდა პანიოლის თაყვანისმცემელთა აუდიტორია.
მისი ძირითადი რომანებია:
- „მამაჩემის სიამაყე“ („La Gloire de mon père“, 1957);
- „დედაჩემის კოშკი“ („Le Château de ma mère“, 1958);
- „საიდუმლოებათა დრო“ („Le Temps des secrets“, 1960);
- „სიყვარულის დრო“ („Le Temps des amours“, 1977).
რომანები მისი სიკვდილის შემდეგ გამოიცა, როგორც რომანთა სერია. მათში პანიოლი აღწერს თავის ახალგაზრდობას, ხოლო თხრობას მეტ მომხიბვლელობას სძენს პროვინციის პოეტურობასთან შერეული ოდნავ დამცინავი ეშმაკური იუმორი და ირონია.
პანიოლი თავის დრამატურგიაში საზოგადოებას იკვლევს კრიტიკულად, მაგრამ სიბოროტის გარეშე და მისი კრიტიკა არ არის რადიკალური, უფრო მეტიც, ირონიულია. მან საოცრად დიდი პატივი მიაგო საკუთარ მხარეს, მის კოლორიტულ მცხოვრებლებს, რომლებთაც კარგად იცნობდა და ძალიანაც უყვარდა.
მარსელ პანიოლი გარდაიცვალა 1974 წელს.
გამოცემები ქართულ ენაზე
- ტოპაზი : [პიესა] / მარსულ პანიოლი ; ბოლოსიტყვაობა და თარგმანი აკაკი და მაია გეწაძეებისა. საუნჯე 1988, N6, გვ.143-202
