სარგონი
ბრინჯაოს სკულპტურა (ძვ.წ. 23 წ.), ბაღდადი, ერაყის მუზეუმი
სარგონი – (შუამდ.) შარრუ ქენუ „მეფე კანონიერი“, ქალაქის – აქადის მეფე, აქადური დინასტიის (დაახლ. ძვ.წ. 2340-2159 წ.წ.) დამაარსებელი, რომელმაც პირველმა სცადა შუამდინარულ ქალაქ-სახელმწიფოთა გაერთიანება ერთ იმპერიად და კიდევაც შეძლო ეს. მისმა მოღვაწეობამ (იგი 50 წლის მანძილზე მართავდა აქადის იმპერიას) დიდი დაღი დააჩნია შუამდინარეთის ისტორიას – ლიტერატურას, ხელოვნებას, პოლიტიკურ აზროვნებას. დიდი ხნის მანძილზე სარგონი ლეგენდარულ, არაისტორიულ პიროვნებად ითვლებოდა, სანამ არ აღმოჩნდა ტექსტები, რომელთაც დაადასტურეს მისი ნამდვილობა.
სარგონი მონაწილეობს ჩვენამდე შემონახულ ორ თხზულებაში. ერთი ნახევრად ისტორიული ხასიათისაა და ეხება მის ურთიერთობას კაბადოკიასთან, რომლის დასახმარებლად სარგონი ექსპედიციას გზავნის. ტექსტიდან თითქოს ჩანს, რომ იგი თვითონ წასულა მცირე აზიაში, სადაც ხვდება სხვადასხვა უცნაურ ცხოველებს და ფრინველებს... მის ლაშქრობას მფარველობს შამაში (ისევე როგორც გილგამეშის ლაშქრობას ხუმბაბას წინააღმდეგ).
მეორე ტექსტში, რომელიც ფრაგმენტულად არის შემორჩენილი, მოთხრობილია მისი წარმოშობის ამბავი. ლეგენდის მიხედვით მისი დედა ქურუმი ქალი ყოფილა, მამა – უცნობი. ჩვილი ბავშვი გოდორში ჩაუსვამთ, გოდორი შეუფისავთ და მდინარისთვის გაუტანებიათ. გოდორი ვიღაც მებაღეს უპოვნია, ბავშვი აღუზრდია. დაჭაბუკებული ნაპოვარა იშთარს შეუყვარებია და მეფედ აღუზევებია. ტექსტში ლაკონურად არის ნახსენები მისი ღვაწლი, რაც ისტორიული წყაროებიდანაც არის ცნობილი („იშთარმა მას მეუფება მისცა ქვემო ზღვიდან ზემო ზღვამდე...“).
მოგვიანო ქრონიკებში იგი ნახევრად მითოსური ასპექტით არის წარმოსახული: „შარუქინი – აქადის მეფე, ინანას ხელმწიფების დროს აღზევდა, ტოლი და მეტოქე არ ჰყოლია. მისი ელვარება ქვეყნებს ეფინა. მზის აღმოსავლეთში ზღვა გადალახა, მე-11 თვეს მზის დასავლეთის ქვეყანას მიუწვდინა ხელი. პირი მისი ქვეყნისა ერთი იქნა; თავისი ქანდაკი დასავლეთში დადო“. ხოლო ორაკულში: „ნიშანი შარუქინისა, რომელმაც წყვდიადი გაფანტა, ნათელი იხილა“.
შუამდინარეთში სარგონი ძლევამოსილი მეფის პროტოტიპად იქცა. მის სახელს ატარებდა აშურის მეფე ძვ. წ. VIII ს-ში.
